روش تولید خاک پوششی

برای درک بهتر نحوه کارکرد و تأثیرگذاری خاک پوششی باید به شناختی کامل از اجزای خاک و خصوصیات ساختمانی و بافتی آنها دست یافت. در صورت تلفیق درست و مناسب ذرات خاک با هم، به خاکی پوششی با ظرفیت نگهداری مناسب آب و تخلخل مطلوب دست خواهیم یافت. روش تولید خاک پوششی اهمیت زیادی در موفقیت پرورش قارچ خوراکی دارد.

۱- شن: ذرات درشت (mm 5/0-2) با منافذ هوائی بزرگ بینابین و تهویه بالا. آب کمی در خود نگهداشته و سریع آن را از دست می‌دهد.

۲- رس: ذرات ریز و به هم چسبیده دارای منافذ هوایی (خلل و فرج) کمتر و از نظر ساختمانی متراکم، و ذرات آب به راحتی به خاک می‌چسبد (قطر ذرات رس کوچکتر از ۰۰۲/۰ میلی‌متر است)

۳- لوم: خاکی با ترکیب متفاوت از شن و رس بوده و مهم‌ترین ویژگی آن، مقدار هوموس بالای آن است.خاک رسی لومی، بهترین خاک برای پوشش بسترهای حاوی قارچ دکمه‌ای است. در صورت حفظ خاصیت کلوخه‌بندی ذرات، ساختار خاک پوششی بهبود خواهد یافت. ترکیب هوموس و رس، رطوبت بیشتری در خود نگهداشته و یک خاک پوششی ترد و با قدرت تهویه بالا ایجاد می‌کند.

در رابطه با استفاده از خاک‌ها به عنوان پوشش، دو مسئله اساسی وجود دارد:

[restrict paid="true"]

۱- افزایش خطر آلودگی قارچ‌ها و نماتدها.

۲- استهلاک ساختمان خاک در صورت آبیاری‌هایی پی‌در پی. مسئله اول، براحتی با پاستوریزه کردن کامل و یکنواخت خاک با بخار‍C °۷۱ به مدت ۲ ساعت قابل حل است.

mushroom casing production روش تولید خاک پوششی

شکل ۱۲۲- پیت اسفنگوم و پودر آهک برای استفاده در خاک پوششی.

با پیدایش خاک‌های پوششی جدید با ترکیب پیت‌ موس عملاً از خاک‌های معموای در کشت قارچ خوراکی استفاده نمی‌شود. پیت، در واقع ماده گیاهی کاملاً تجزیه شده (۵/۴-۵/۳= pH) می‌باشد. به واسطه اسیدی بودن خاک پیت و درنتیجه عدم امکان رشد و نمو بسیاری از آلاینده‌ها در این خاک، از آن بعنوان یک ماده استارتر، تمیز و عاری از هرگونه آلاینده یاد می‌کنند. خاکپوش‌های حاوی پیت را بندرت پاستوریزه می‌کنند. اما بعلت اسیدی بودن بیش از اندازه پیت برای اکثر قارچ‌های خوراکی، لازمست مقداری آهک به محیط کاشت آنها اضافه کرد.

همچنین با آهک‌دهی می‌توان ضمن کلوخه‌بندی بهتر ذرات پیت، ساختمانی شبیه خاک لومی رسی به آن بخشید. ساختمان خاک پیت بهتر است، درشت و شکننده باشد.

از عوامل خنثی کننده اثرات اسیدی خاک پیت و دیگر ترکیبات خاک پوششی می‌توان به کربنات کلسیم (CaCO₃) و اشکال کاربردی مختلف آن به شرح زیر اشاره کرد:

1. گل سفید (گچ): دارای مصرف زیاد در اروپا، دارای بافتی نرم و ظرفیت نگهداری زیاد آب. تکه‌‌های گچ (با ضخامت cm5/2)، ساختمان لایه پوششی را بهبود بخشیده و آبشویی این تکه‌های گچ به داخل لایه باعث حفظ دراز مدت اسیدیته آن می‌شود.

2. پودر آهک: از سنگ آهن کلسیت معادن استخراج و آسیاب شده آن مورد استفاده واقع می‌شود و دارای بیشترین مصرف در بین تولیدکنندگان دکمه‌ای آمریکا است. پودر آهک دارای ۹۷% کربنات کلسیم و کمتر از ۲% منیزیم می‌باشد.

3. ذرات سنگ آهک: به روش پودر آهک تهیه و تولید ‌شده و بر طبق اندازه ذرات آن بعد از غربیل شدن درجه‌بندی می‌شود. ذره سنگ آهک با شماره ۹ برای افزودن به قسمت پوششی بستر توصیه می‌شود. بایستی توجه داشت، علیرغم برخورداری از ساختمانی عالی، توانایی تامپونی این ماده ضعیف است.

4. سنگ آهک دولومیت: به علت منیزیم بالای آن، توجه کمتری به آن می‌شود چرا که منیزیم باعث اختلال در رشد میسلیومی می‌شود.

5. ترکیب رس و آهک[۱]: از رسوبات خشک شده کف دریاچه‌ها بدست می‌آید، این ماده شبیه گل سفید بوده اما از نظر استحکام و ثبات ساختمانی شبیه رس می‌باشد. بطور کلی این ماده، ترکیبی از کربنات کلسیم و رس بوده که ظرفیت نگهداشت آب آن نیز بالا می‌باشد.

6. پوسته صدف: حاوی کربنات کلسیم بوده و از نظر خواص تامپونی و تأثیر ساختاری آن در لایه پوششی شبیه ذرات سنگ آهک (مورد ۳) می‌باشد، اما بعلت انحلال ضعیف آن در آب، نباید به عنوان تنها عامل تامپونی مورد استفاده قرار گیرد.

جدول ۲-۸٫ مقایسه انواع ترکیبات خاک پوششی روش تولید خاک پوششی

* بسته به کیفیت و منبع ماده مورد استفاده، این مقادیر تغییر می‌کنند.

فرمول‌های خاک پوششی و روش تولید خاک پوششی

از دو فرمول زیر در بسیاری از صنایع کشت قارچ دکمه‌ای استفاده می‌شود و با تغییر و تنظیم آنها می‌توان در مورد بسیاری از گونه‌های دیگر نیز استفاده کرد. مواد و ترکیبات بکار رفته، بصورت حجمی اندازه‌گیری می‌شوند.

جهت بهبود ظرفیت نگهداری آب خاک پوششی می‌توان مقداری ورمی‌کولیت درشت بافت به آن اضافه کرد. در این صورت ابتدا باید قبل از مصرف، کمی آنرا خیس کرد.

مقدار رطوبت اشباع خاک پوششی معیار مهمی برای تولیدکنندگان می‌باشد. برای تشخیص و تعیین این معیار، کافی است تا نمونه‌ای از خاک پوششی را کاملاً از آب پر کرده و سپس بگذاریم تا آب اضافی آن خارج شود سپس روی آن را پوشانده و مدت نیم ساعت صبر می‌کنیم. سپس ۱۰۰ گرم از آن توزین کرده (وزن اولیه) در یک کوره الکتریکی با دمای ‍C°۹۳ به مدت ۳-۲ ساعت یا تا زمان خشک شدن کامل، آن را حرارت می‌دهیم سپس آن را مجدداً وزن کرده (وزن ثانویه) و از تفاضل وزن اولیه و ثانویه به درصد رطوبت اشباع می‌رسیم. از این درصد می‌توان برای مقایسه مقدارهای رطوبت در هر مرحله از چرخه کاشت استفاده کرد. مقدار رطوبت مطلوب معمولاً ۲-۴% کمتر از حالت اشباع کامل است. میزان رطوبت مجاز خاک پوششی حاوی پیت را باید ۷۰-۷۵% درنظر گرفت.

منبع: کتاب راهنمای جامع و مصور پرورش قارچ های خوراکی چاپ نهم ساسان جعفرنیا

[/restrict]