اسپان قارچ، در حقیقت بذر قارچ به شمار رفته و شامل توده سفید رنگ میسلیومی، حاصل از کشت خالص قارچ در مراحل قبلی است که به روش خاص آزمایشگاهی بر روی یک ماده ناقل کشت شده و از آن برای تلقیح در بستر کاشت آماده استفاده می‌گردد.
ماده ناقل بر حسب نوع قارچ متفاوت بوده که از این نظر می‌توان اسپانها را به دو نوع بذری (ماده ناقل بذر چاودار) و غیر بذری (با ماده ناقل کود اسب، پرلیت و یا براده چوب) تقسیم بندی کرد.
با نگاهی به تاریخچه قارچ درمی‌یابیم که روند تولید اسپان قارچ و بالاخص نوع پرطرفدار دکمه‌ای دستخوش تغییر و تحول فراوانی شده تا بصورت امروزی تکامل یافته است.
در طی قرن هجدهم میلادی، که پرورش قارچ خوراکی مراحل اولیه خود را طی می‌کرد، تولیدکنندگان، اسپان مورد نیاز خود را با جمع‌آوری توده‌های میسلیومی از طبیعت که قارچ در آن به طور طبیعی رشد کرده بود جمع‌آوری کرده و برای تحریک رشد میسلیوم‌ها از مکمل‌های غذایی و به خصوص کود اسب استفاده می‌کردند.
در هر صورت، از آنجا که در هیچ یک از روش‌های فوق از کشت خالص قارچ استفاده نمی‌شد و شرایط نیز استریل نبود، با مصرف این گونه اسپانها، بسیاری از آفات و امراض نیز همراه با اسپان به بسترها منتقل شده و عملکرد را پایین می‌آوردند.
با پیدایش روش‌های جدید کشت خالص قارچ، کشت بافت یا کشت هاگ، دیگر جایی برای اسپان‌های طبیعی قدیمی نماند. با استفاده از این روش‌ها هر تولید کننده از پاک بودن اسپان مصرفی، نوع و خصوصیات کمی و کیفی آن مطلع بود.
در پی آن به‌گزینی نژادی و توسعه ارقام پرمحصول و با کیفیت برای اولین مرتبه در طول تاریخ کشت قارچ ممکن گردید و از طرفی به تدریج بسترهای کاشت استریل و استاندارد امروزی بوجود آمد.
در سال ۱۹۳۲، دکتر سیندن برای اولین مرتبه، اسپان‌های بذری کنونی را در آمریکا ابداع کرد. از آن موقع تاکنون بذر چاودار بیشترین استفاده را در این مورد داشته، هر چند از بذر دیگر غلات همچون: گندم، ارزن و نوعی ذرت خوشه‌ای نیز استفاده می‌شده است.
مزیت عمده اسپان بذری: افزایش سطح تلقیح چنان که از هر دانه چاودار، میسلیوم‌های زیادی تولید و پخش می‌شود و با توجه به این که هر کیلو بذر چاودار تقریباً حاوی ۲۵۰۰۰ دانه می‌باشد، درمی‌یابیم که هر کیلو اسپان بذری چاودار، به مقدار زیادی میسلیوم تولید می‌کند.
در ادامه، فهرستی از انواع بذر غلات مورد استفاده در تولید اسپان بذری و در پی آن جدولی حاوی خصوصیات فیزیکی مهم هر بذر ارائه می‌گردد.
۱- برنج: استفاده از آن به علت مقدار نشاسته بالای موجود در بذر و در نتیجه چسبیدن آنها به هم حتی در مقدار رطوبت پائین، متداول نمی‌باشد.
۲- ارزن: بسیار ریز بوده و از طرفی سطح آن نیز صاف است که در تولید اسپان بروز مشکل می‌نماید. با این وجود شرکت تولید کننده اسپان تجاری آمیسل توانسته از آن با موفقیت اسپان تهیه نماید.
۳- ذرت خوشه‌ای: از آنجا که سطح بذور این غله کروی است، اسپان نسبتاً خوبی از آن می‌توان به دست آورد، اما فرآوری آن نسبتاً مشکل است. شرکت استالر سالهاست که از نوعی ذرت خوشه‌ای بنام میلو درتهیه اسپان بهره می‌برد.
۴- گندم: مانند چاودار در تولید اسپان، موفق بوده است.
۵-گندمسیاهو علف چمنی: وزن هزار دانه هر دو بالاست، بدین معنی که بذر آنها در مقایسه با دیگر غلات ریزتر می‌باشد، که سبب از دست رفتن رطوبت شده و جداسازی آنها از هم مشکل می‌شود و به سختی به هم می‌چسبند و در نتیجه هم زدن تلقیح میسلیومی را با مشکل مواجه می‌سازد.
از بذر این دو رقم بیشتر برای تحریک تولید میسلیوم‌های سخت اسکلروتیوم در ارقامی از سیلوسب استفاده می‌شود.
۶- چاودار: امکان دسترسی راحت، قیمت کم و قابلیت جداسازی دانه‌های آن از یکدیگر و از طرفی وزن هزاردانه مناسب آن (۰۰۰/۴۰ عدد بذر در هر کیلوگرم) از جمله مهمترین خصوصیاتی است که امکان استفاده از بذر آن را در تولید اسپان فراهم ساخته است.
