سرخارگل نام علمی: Echinacea spp. خانواده گیاهی: Asteraceae
نام انگلیسی: Echinacea نامهای دیگر: گل مخروطی، ارغوانی، اکیناسه
گونه‌های مهم با مصرف تجاری عبارتند از: E. purpuea, E. angustifolia و E. pallida.
مشخصات: سرخارگل گیاهی است چندساله، با برگ‌های باریک و ساقه‌ای محکم به ارتفاع تا ۹۰ سانتی متر. ساقه‌های گل‌دار آن در انتها فقط گل با گل برگ‌های صورتی ختم می‌شود.
گیاه وقتی جویده می‌شود دارای مزه تلخ و تاحدی سوزاننده است. گیاه بومی نیمه غربی شمال آمریکاست. گونه اصلی (Angustifolia) از نظر ارتفاع کوچک‌تر از دوگونه دیگر است. قسمت مورد استفاده گیاه همه قسمت‌ها به خصوص ریشه‌ها است. ریشه‌های‌گونه Angustifolia ممکن است به طول ۲/۱ متر نیز برسد.
قسمتهای مورد استفاده: ریشه
مواد موثره:
[restrict paid="true"]
استرهای اسید کافئیک (۰٫۶ تا ۲٫۱ %) شامل اکیناکوزید و اسید سیچوریک. الکیل آمیدها، پلی‌ساکاریدها (شامل اکیناسین ب)، پلی‌استیلن‌ها، اسانس
خواص: ضد میکروب، متعادل کننده سیستم ایمنی، ضد التهاب، ضد زکام، مرهم و مقوی
کاربرد: سرخارگل یکی از داروهای اصلی برای کمک به بدن جهت رهایی از عفونتهای میکروبی است. این گیاه دارویی اغلب بر علیه حمله‌های ویروسی و باکتریایی موثر است. این گیاه برای شرایطی مانند سوختگی‌ها، عفونت خونی و عفونتهای مشابه و نیز همراه با دیگر گیاهان دارویی برای هر گونه عفونتی در هر بخش از بدن می‌تواند استفاده گردد. برای مثال سرخارگل همراه با بومادران یا قره‌قاط بر علیه التهاب مثانه موثر است.
این گیاه دارویی برای عفونتهای بخشهای فوقانی دستگاه تنفسی شامل التهاب نای، التهاب لوزه‌ها، سرماخوردگی عمومی و دیگر شرایط زکامی در بینی و سینوس نیز کارایی مناسبی دارد. بطور کلی سرخارگل را می‌توان به صورت وسیع و ایمن استفاده کرد. تنتور یا جوشانده گیاه را می‌توان به صورت دهانشویه برای التهاب لثه یا پیوره نیز استفاده کرد. سرخارگل را به صورت موضعی و به عنوان لوسیون برای درمان زخمهای عفونی و بریدگی‌ها نیز می‌توان استفاده کرد.
مواد موثره موجود در ریشه سرخارگل می‌توانند علیه استرپتوکوکوس و استافیلوکوکوس موثر باشند. اکیناکوزید مشتق شده از اسید کافئیک در گیاه فعالترین ماده موثره آن بوده و ۶ میلی‌گرم از آن معادل یک واحد پنی‌سیلین قدرت درمانی دارد.
در دیگر مطالعات اینگونه مشخص شده است که سرخارگل از عفونت جلوگیری کرده و بافت آسیب دیده از عفونت را تا حدی با جلوگیری از فعالیت آنزیم هیالورونیداز ترمیم می‌نماید.
سرخارگل با ترکیب کردن آنزیم هیالورونیداز با دیگر مواد از فعالیت آن جلوگیری می‌کند که بطور موقت سبب افزایش یکپارچگی مانع شده و در نتیجه پاتوژنها نمی‌توانند برای تخریب ماده زمینه‌ای وارد عمل شوند. این فرایند بوسیله مواد موثره مختلفی کمک می‌شود که مشخصاً از این گروه مواد می‌تواند با پلی‌ساکارید کمپلکس که اکیناسین ب نامیده می‌شود اشاره نمود.
پلی‌ساکاریدهای خالص شده این گیاه دارویی به شدت سیستم دفاعی ماکروفاژی بدن را فعال می‌سازد. ماکروفاژها شروع به تخریب پاتوژنها نموده و سلولهای سرطانی نابودی می‌شوند. سرخارگل به تنهایی ماکروفاژ را فعال می‌سازد بدون اینکه تاثیری بر روی سلولهای T داشته باشد. گلیکوزیدهای اکیناکوزید به نظر در این گیاه دارای خاصیت آنتی بیوتیکی هستند اما احتمالاً به صورت سینرژیستی با دیگر مواد موثره موجود در سرخارگل نیز وارد عمل می‌شوند. پلی‌ساکاریدها دارای بهترین خواص تحریک سیستم ایمنی هستند و ویروس‌کش نیز می‌باشند. سایر مواد موثره موجود در این گیاه نیز دارای خواص ضد توموری و باکتری‌کشی می‌باشند.
این گیاه اساساً برای جلوگیری و درمان عفونتهای مزمن بویژه سرماخوردگی، آنفلونزا و دیگر عفونتهای بخش بالایی دستگاه تنفسی مناسب است و سبب کاهش دوره بیماری و نیز شدت علایم می‌گردد. نتیجه‌گیری تمام این نکات این است که سرخارگل تا حدی بر عملکرد سیستم ایمنی اثر دارد و به بدن کمک می‌کند که در مواجهه با عفونتها قویتر و سریعتر واکنش دهد. این گیاه ماکروفاژها را که سلولهای سرطانی و پاتوژنها را تخریب می‌کنند فعال کرده و با افزایش سلولهای سفید خون مانند نوتروفیل‌ها، مونوسیتها، ائوسینوفیل‌ها و بتا لینفوسیتها عمل فاگوسیتوز را افزایش می‌دهد.
Echinacea سرخارگل
ملاحظات ایمنی: این گیاه می‌تواند سبب واکنش‌های آلرژیک در افراد حساس به گیاهان خانواده Asteraceae گردد. به صورت تئوریک می‌تواند با درمان‌هایی که سبب جلوگیری از فعالیت سیستم ایمنی می‌گردند تداخل داشته باشد.
آماده‌سازی و مقدار مورد مصرف: سرخارگل اغلب برای مصرف روزانه جهت تقویت سیستم ایمنی مناسب نمی‌باشد. بلکه بیشتر برای درمان عفونتهای فعال یا در صورت وجود اولین علایم عفونت حاد مفید و موثر می‌باشد. برای تهیه جوشانده یک تا دو قاشق چایخوری از ریشه در یک فنجان آب ریخته شده و به آرامی گرم شود تا بجوشد و سپس ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به همین حالت بماند. این جوشانده باید سه بار در روز مصرف گردد. دز تنتور ۱ تا ۴ میلی‌لیتر برای سه بار در روز است (۱:۵ در ۴۰%). توصیه BHC 1 گرم ریشه خشک، ۲ تا ۵ میلی‌لیتر تنتور (۱:۵ در ۴۵%)، یا ۰٫۵ تا ۱ میلی‌لیتر عصاره مایع (۱:۱ در ۴۵%) از گیاه E. angustifolia برای سه بار در روز است. کمیسیون E اینگونه پیشنهاد کرده است که تنتور E. pallida (1:5 در ۵۰%، از عصاره خشک) که مربوط به ۹۰۰ میلی‌گرم گیاه خشک یا ۶ تا ۹ میلی‌لیتر عصاره افشره گیاه E. purpurea به صورت روزانه مجاز است.
برگرفته از کتاب آموزش جامع و مصور خواص و کاربرد گیاهان دارویی نوشته مهندس ساسان جعفرنیا
[/restrict]