در این فصل روش‌های مدرن و پیشرفته کمپوست‌سازی تشریح خواهد شد. دو هدف عمده کمپوست‌سازی عبارتند از ایجاد بستر انتخابی و یکسان. محیط زیست هنگام کمپوست‌سازی در فضای باز تا حدی بوسیله بوی سولفور و بخار آمونیاک تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. در ایالات متحده آمریکا تعدادی از واحدهای تولید کمپوست به دلیل داشتن بوی زیاد و ایجاد مشکلات عدیده توسط واحدهای قانونی پلمپ شده‌اند. امروزه نیز این گونه مشخص شده است که با استفاده از تونل‌ها می‌توان کمپوست بهتر و مرغوبتری تولید نمود.

۱-۱۱- کمپوست انتخابی (Selective compost)

کمپوست انتخابی یک بستر مغذی است که بطور مشخص برای میسیلیوم‌های قارچ تهیه و آماده‌سازی شده و برای دیگر عوامل و ارگانیسم‌ها چندان مفید و مغذی نمی‌باشد. این فاکتور در صورتی که نمی‌توانید در سالن‌های کشت خود شرایط بهداشتی و ایده‌آل را ایجاد نمائید بسیار مهم است زیرا در این گونه سالنها انواع مختلف آفات و بیماریها وجود دارند و مناسب نبودن کمپوست برای عوامل بیماریزا در کاهش میزان خسارت تاثیر چشمگیری دارد.

مطالعات پژوهشگران نشان داده است که کپک گرمادوست (thermophilic) با نام علمی Scytalidium thermophilum از فاکتورهای مهم تعیین انتخابی بودن کمپوست می‌باشد.

معمولاً نیتروژن موجود در مواد خام اولیه به شکلی است که نمی‌تواند به وسیله قارچ جذب شده و مورد استفاده قرار گیرد. در نتیجه این نیتروژن در طی فرایند کمپوست‌سازی به شکلی درخواهد آمد که بوسیله قارچها قابل جذب و مصرف باشد. آمینواسیدها و پروتئین‌ها در طی دوره کمپوست‌سازی شکل گرفته و بخار آمونیاک رها می‌گردد و نیتروژن در ترکیب پیچیده‌ای به نام هوموس- لیگنین شکل می‌گیرد. این ترکیب پیچیده بوسیله تجزیه کربوهیدراتهای قابل تجزیه ایجاد می‌شود و این کربوهیدراتها نیز از فرآورده‌های لیگنین و پروتئین حاصل آمده‌اند.

آمونیاک در فرایند کمپوست‌سازی نقش مهمی بر عهده دارد. میزان مشخصی از نیتروژن آمونیاک در ابتدای فرآیند کمپوست‌سازی باید مورد استفاده قرار گیرد تا تخمیر بصورت مناسب و مطلوب شکل گیرد. آمونیاک سبب بهبود و تحریک تجزیه کاه می‌شود.

کمپوست‌ در انتهای فاز ІІ باید برای میسیلیوم قارچ‌های mesophilic انتخابی شده باشد. میزان انتخابی بودن به بعضی از فاکتورها بستگی دارد:

• کمپلکس‌های هوموس- لیگنین سرشار از نیتروژن، فاکتور نامناسبی برای رشد دیگر قارچها ایجاد می‌کنند در حالی که محیط مناسبی برای رشد میسیلیوم قارچ مورد نظر ایجاد می‌شود. در این مرحله ترکیبات قابل تجزیه شروع به تجزیه نموده و از بین رفته‌اند اما لیگنین، سلولز و پنتوز که کربوهیدراتهای مشکل برای تجزیه می‌باشند هنوز وجود دارند. به دلیل اینکه قارچها و ارگانیسم‌های دیگر از کربوهیدراتهای پیچیده نمی‌توانند استفاده نمایند در نتیجه رشد نمی‌کنند و در این فاصله میسیلیوم‌های قارچ مورد نظر این امکان را دارند که رشد و نمو نمایند استفاده از مواد افزودنی که سریع تجزیه می‎شوند تا حدی بر میزان انتخابی بودن کمپوست تاثیرگذار می‌باشد.

• میکروارگانیسم‌های mesophilic دیگری وجود ندارند که بتوانند با میسیلیوم mesophilic قارچ خوراکی مورد نظر رقابت نمایند.

• دما تا ۲۵ درجه سانتیگراد کاهش می‌یابد و در این دما فعالیت میکروارگانیسم‌های mesophilic متوقف می‌شود. وجود قارچ S.thermophilum مرده در کمپوست نیز سبب تحریک رشد و توسعه میسیلیوم قارچ می‌گردد.

• مقدار زیادی آمونیاک در داخل کمپوست وجود ندارد زیرا که در صورت وجود ppm 5 آمونیاک، بوی آمونیاک از کمپوست خارج نمی‌شود و یا بوی متصاعد شده توسط انسان قابل تشخیص نمی‌باشد. در هر صورت در این مرحله کمپوست فاقد بو می‌باشد.

۱-۱-۱۱- کمپوست یکنواخت

علاوه بر انتخابی بودن، یکنواختی کمپوست نیز بسیار مهم است. یکنواخت بودن کمپوست نشان‌دهنده و تعیین‌کننده چگونگی انجام فرایند رشد قارچ می‌باشد. کمپوست یکنواخت کمپوستی است که دارای ساختار و رطوبت یکسان باشد. در صورت وجود بخشهایی که دارای فعالیت غیر هوازی بوده و یا وجود کاه‌های پوسیده نشده بیانگر این است که کمپوست تولید شده یکنواخت نمی‌باشد. کمپوست‌سازی مرکزی با وجود حجم زیاد کمپوست کار تولید کمپوست یکنواخت را تسهیل می‌نماید.

کمپوست‌سازی در واقع یکنواخت نمودن مواد مورد استفاده در بستر می‌باشد. کیفیت مواد اولیه مورد استفاده در تهیه کمپوست ممکن است بسیار متفاوت باشد و در مرحله کمپوست‌سازی تمام تلاش بر این است که تفاوتها از بین برود تا در مرحله پرورش قارچ مشکلی ایجاد نشود. عامل یکنواخت بودن کمپوست بسیار بیشتر از مواد دارای ارزش غذایی بالا اما ناهمگن، محصول تولید می‌کند و کیفیت محصول تولیدی نیز بسیار بهتر خواهد بود. استفاده از مکانیزاسیون برای کمپوست‌سازی و یکنواخت نمودن آن نیز می‌تواند مفید باشد. در خارج از هلند که میزان تولید کمپوست عمدتاً کم می‌باشد اغلب ایجاد کمپوست یکنواخت با کیفیت مناسب یک مشکل عمده می‌باشد.

مشخص است که ارائه الگو در مورد فرایند پیچیده‌ای مانند کمپوست‌سازی کار چندان ساده‌ای نیست اما با این وجود تعدادی از ویژگیها و خصوصیات طی سالهای متمادی و بصورت تجربی برای ارزیابی کیفیت کمپوست یکنواخت مطرح شده است که به شرح ذیل می‌باشند:

• ساختار

• میزان کربن

• میزان آمونیوم

• اسیدیته (pH)

• میزان رطوبت

• میزان نیتروژن

• نسبت کربن به نیتروژن

به استثنای فاکتور ساختار در بقیه موارد می‌توان مقادیر کمّی را برای تشخیص و تعیین یکنواخت بودن کمپوست ارائه داد.