محلول غذایی یا نمکهای غیر آلی (کودها) همه عناصر ضروری برای گیاه در هیدروپونیک توسط حل کردن نمکهای کودی در آب جهت تهیه محلول غذایی تامین میشوند. نمکهایی که استفاده میشوند به فاکتورهای زیادی بستگی دارد. نسبت مورد نیاز از یونهایی که بعضی ترکیبها آ ها را تامین میکنند باید با مواد مورد نیاز برای محلول غذایی مقایسه شود. برای مثال یک مولکول نیترات پتاسیم (KNO3) شامل یک یون پتاسیم (K+) و یک یون نیترات (NO3–) است، در حالی که یک مولکول نیترات کلسیم (Ca(NO3)2) دارای یک یون کلسیم (۲+ Ca) و دو یون نیترات(NO)3– است. پس اگر حداقل تعداد یونهای مثبت مورد نیاز نیترات (آنیون) لازم را تامین کند آنگاه نیترات کلسیم باید استفاده شود. یعنی مصرف نیترات پتاسیم نصف مقدار نیترات کلسیم است تا نیاز به آنیون نیترات برطرف شود.
انواع مختلفی از کودهای حاصلخیز برای تهیه محلول غذایی استفاده میشوند که قابلیت انحلال مختلفی دارند. قابلیت انحلال پذیری مقیاسی برای اندازهگیری مقدار ماده باقی مانده در حالت اشباع در آب است. اگر نمک انحلال پذیری کمی داشته باشد ، تنها میزان اندکی از آن در آب حل خواهد شد. در هیدروپونیک نمکهای کودی که انحلالپذیری زیادی دارد باید استفاده شوند چون باید در محلول باقی بمانند تا برای گیاه قابل استفاده باشند. برای مثال، کلسیم میتواند توسط نیترات کلسیم یا سولفات کلسیم تامین شود. سولفات کلسیم ارزانتر است اما انحلالپذیری آن بسیار کم است. پس نیترات کلسیم برای تامین تمام کلسیم مورد نیاز باید استفاده شود. محلول غذایی.
قیمت کودها باید در تصمیمگیری برای استفاده از آنها مورد توجه قرار گیرد. بطور کلی باید از نوعی گلخانهای استفاده شود. قیمت گاهی میتواند مهمتر از کیفیت محصول باشد هر چند خلوص و انحلالپذیری کود مهمتر است. کیفیت پایین ماده ممکن است سبب بسیاری از مشکلات دیگر شود ( وجود خاک رس، تکههای گل و لای) که میتواند خطوط محلولرسانی را مسدود کنند. نیترات کلسیم با کیفیت عادی در آمریکای شمالی با کشتی حمل میشوند. این کود برای حمل با کشتی با یک ماده نرمکننده چرب پوشیده میشود که برای جلوگیری از نفوذ آب است زیرا نیترات کلسیم جاذب آب میباشد. متاسفانه این پوشش روغنی در هنگام استفاده در محلولهای غذایی، لایه ضخیم کف مانندی تولید میکند که در سطح آن شناور میماند و باعث گرفتگی لولههای آبیاری و کثیف شدن تانکها و تجهیزات میشود. برای جلوگیری از این مشکل از محلولهای غذایی گلخانهای با کیفیت خاصی استفاده کنید که به آنهاSolution Grade میگویند. این مواد در بستهبندیهای سبز هستند. بستههای آبی و قرمز درجه معمولی هستند (مثلاً با مارک Viking Ship). محلول غذایی
[restrict paid="true"]
توانایی دسترسی به نیترات در مقایسه با ترکیبات آمونیوم هم در رشد رویشی و هم در رشد زایشی اهمیت زیادی دارد. گیاهان هم میتوانند یونهای مثبت آمونیوم (+NH4) و هم یون منفی نیترات (–NO3) را جذب کنند. آمونیوم، به محض جذب شدن، میتواند به سرعت در ساختمان ترکیبات آمینواسید و سایر ترکیبات که شامل تثبیتکنندههای نیتروژن هستند مورد استفاده قرار گیرد. جذب آمونیوم باعث تشدید رشد رویشی گیاهان به خصوص در شرایط کم نوری شود. نیتروژن نیتراتی باید قبل از این که جذب شود، کاهش یابد؛ در نتیجه رشد رویشی کنترل میشود. نمکهای آمونیوم را میتوان در تابستانهای آفتابی هنگامی که فتوسنتز بالا است یا هنگامی که کمبود نیتروژن رخ میدهد و منبع تامین سریع نیتروژن لازم است، استفاده کرد.
خلاصهای از چند نمک که باید برای محلول غذایی هیدروپونیک مصرف شوند در جدول ۱-۳ آمده است. نوع نمک انتخاب شده بستگی به عوامل فوق الذکر و میزان دسترسی در بازار دارد. اگر از یک پیش مخلوط خشک استفاده شده باشد همچون خاک اره، پیت و ورمیکولیت، به میزان بیشتری از برخی نمکهای غیرقابل حل میتوان استفاده کرد. در حالی که اگر محلول غذایی با فرمول پیشرفته تهیه شود، به میزان بیشتری از ترکیبات قابل حل باید استفاده کرد (آنهایی که با ستاره مشخص شدهاند). کلرید پتاسیم و کلریدکلسیم تنها باید برای تنظیم مقدار کسری پتاسیم و کلسیم مورد استفاده قرار بگیرند. هرچند در صورتی که مقادیر ناچیزی از کلریدسدیم (کمتر از ppm 50) در محلول غذایی وجود داشته باشد، این مواد میتوانند به تنهایی مورد استفاده قرار بگیرند. اگر کلرید در حضور سدیم اضافه شود، منجر به مسمومیت گیاه میشود. محلول غذایی
مصرف کلات (Chelate) (آهن، منگنز و روی) بسیار زیاد توصیه شده است زیرا آنها در محلول باقی میمانند و حتی با تغییر pH در دسترس گیاهان قرار میگیرند. نمک کلات، نمکی است که دارای ترکیبات مواد آلی قابل حل باشد که این عناصر معدنی میتوانند به هم بچسبند تا زمانی که توسط ریشههای گیاه جذب شوند. ترکیبات آلی در کلات همان EDTA هستند (EDTA .(ethylene-diaminetera acetic acid دارای میل ترکیب زیادی با یونهای کلسیم هستند، در نتیجه EDTA عامل کلاتی ضعیفی برای محیط رشد آهکی محسوب میشود. در این مورد باید با EDDHA جایگزین شود. آهن میتواند از نمک آهن دار DTPA تامین شود. این ترکیب دارای ۷ درصد آهن میباشد.
محلول غذایی
جدول ۱-۳٫ خلاصهای از نمکهای حاصلخیز مورد استفاده در هیدروپونیک
(عناصر پرمصرف)
فرمول شیمیایی |
نام شیمیایی |
وزن مولکولی |
عناصر تامینکننده |
حلالیت در آب |
قیمت |
سایر موارد |
KNO3 |
نیترات پتاسیم ê |
۱/۱۰۱ |
K+, NO3– |
۱:۴ |
ارزان |
حلالیت زیاد، خلوص زیاد |
Ca(NO3)2 |
نیترات کلسیم ê |
۱/۱۶۴ |
Ca2+,2(NO3–) |
۱:۱ |
ارزان |
حلالیت زیاد |
(NH4)2SO4 |
سولفات آمونیوم |
۲/۱۳۲ |
۲(NH4+) , SO42- |
۱:۲ |
متوسط |
این ترکیبات فقط در شرایط نور کافی یا کمبود نیتروژن به کارمیرود |
NH4H2PO4 |
دیهیدروژنفسفاتآمونیوم |
۰/۱۱۵ |
NH4+, H2PO4– |
۱:۴ |
متوسط |
|
NH4NO3 |
نیترات آمونیوم |
۰۵/۸۰ |
NH4+,NO3– |
۱:۱ |
متوسط |
|
NH4HPO4 |
منوهیدروژنفسفاتآمونیوم |
۱/۱۳۲ |
۲(NH4+) ,HPO42- |
۱:۲ |
متوسط |
|
KH2PO4 |
منوفسفات پتاسیم ê |
۱/۱۳۶ |
K+, H2PO4– |
۱:۳ |
بسیار گران |
نمکی بسیار عالی، حلالیت زیاد و خلوص زیاد اما گران |
KCl |
کلرید پتاسیم |
۵۵/۷۴ |
K+, Cl– |
۱:۳ |
گران |
فقطبرایکمبودپتاسیماستفاده شود به شرطیکه کلریدسدیم در محلول غذایی نباشد |
K2SO4 |
سولفات پتاسیم ê |
۳/۱۷۴ |
۲K+, SO42- |
۱:۱۵ |
ارزان |
حلالیت کم است، بایستی در آب داغ حل شود |
Ca(H2PO4)2H2O |
مونوفسفات کلسیم |
۱/۲۵۲ |
Ca2+, 2(H2PO4–) |
۱:۶۰ |
ارزان |
به سختی قابل استفاده است |
CaH4(PO4)2 |
سوپر فسفات تریپل |
متغیر |
Ca2+, 2(PO43-) |
۱:۳۰۰ |
ارزان |
حلالیت خیلی کم، مناسب فقط برای بسترهای خشک. نامناسب برایمحلول غذایی |
محلول غذایی . خلاصهای از نمکهای حاصلخیز مورد استفاده در هیدروپونیک
( عناصر پرمصرف)
فرمول شیمیایی |
نام شیمیایی |
وزن مولکولی |
عناصر تامینکننده |
حلالیت در آب |
قیمت |
سایر موارد |
MgSO4,7H2O |
سولفات منیزیم ê |
۵/۲۴۶ |
Mg2+, SO42- |
۱:۲ |
ارزان |
بسیار ارزان،حلالیت فراوان، نمک خالص |
CaCl2.6H2O |
کلرید کلسیم |
۱/۲۱۹ |
Ca2+, 2Cl– |
۱:۱ |
گران |
حلالیتزیاد،مناسببرایدرمان کمبودکلسیمبهشرطعدموجود کلریدسدیم در آب |
CaSO4.2H2O |
سولفات کلسیم (جیپسوم) |
۲/۱۷۲ |
Ca2+, SO42- |
۱:۵۰۰ |
ارزان |
بسیار نامحلول، غیر قابل استفاده برای محلول غذایی |
H3PO4 |
اسید فسفریک (ارتو فسفریک اسید) |
۰/۹۸ |
PO43- |
محلولاسیدی غلیظ |
گران |
مناسب استفاده برای اصلاح کمبود فسفر |
محلول غذایی
محلول غذایی . خلاصهای از نمکهای حاصلخیز مورد استفاده در هیدروپونیک ( عناصر کم مصرف)
فرمول شیمیایی |
نام شیمیایی |
وزن مولکولی |
عناصر تامینکننده |
حلالیت در آب |
قیمت |
سایر موارد |
FeSO4.7H2O |
سولفات آهن (فروس) |
۰/۲۷۸ |
Fe2+,SO42- |
۱:۴ |
|
|
FeCl3.6H2O |
کلرید آهن (فریک) |
۳/۲۷۰ |
Fe3+, 3Cl– |
۱:۲ |
|
|
FeEDTA |
کلات آهن (سکسترون ۵/۱۰ % آهن) ê |
۱/۳۸۲ |
Fe2+ |
حلالیت زیاد |
گران |
بهترین منبع تامین آهن،قابل حل در آب داغ |
H3BO3 |
اسید بوریک ê |
۸/۶۱ |
B3+ |
۱:۲۰ |
گران |
بهترین منبع تامین آهن،قابل حل در آب داغ |
NaB4O7.10 H2O |
تترا بورات سدیم |
۴/۳۸۱ |
B3+ |
۱:۲۵ |
|
|
CuSO4.5H2O |
سولفات مس ê |
۷/۲۴۹ |
Cu2+,SO42– |
۱:۵ |
ارزان |
|
MnSO4.4H2O |
سولفات منگنز ê |
۱/۲۲۳ |
Mn2+,SO42+ |
۱:۲ |
ارزان |
|
MnCl2,4H2O |
کلرید منگنز |
۹/۱۹۷ |
Mn2+, 2Cl– |
۱:۲ |
ارزان |
|
ZnSO4.7H2O |
سولفات روی ê |
۶/۲۸۷ |
Zn2+, SO42- |
۱:۳ |
ارزان |
|
ZnCl2 |
کلرید روی |
۳/۱۳۶ |
Zn2+,2Cl– |
۵/۱:۱ |
ارزان |
|
(NH4)6Mo7O24 |
مولیبدات آمونیوم |
۹/۱۱۶۳ |
NH4+,Mo6+ |
۳/۱:۲ |
کمیگران |
|
ZnEDTA |
کلات روی ê |
۶/۴۳۱ |
Zn2+ |
حلالیت زیاد |
گران |
|
MnEDTA |
کلات منگنز ê |
۲/۳۸۱ |
Mn2+ |
حلالیت زیاد |
گران |
|
این مواد قابل حل بایستی برای آماده سازی محلول غذایی مورد استفاده قرار بگیرند.
منبع : کتاب کشت هیدروپونیک نوشته هوارد ام رش ترجمه ساسان جعفرنیا
[/restrict]