تونل‌ها و سالن‌های پیشرفته پرورش قارچ

هدف اصلی از تولید کمپوست برای رشد و تولید قارچ دکمه‌ای Agaricus ایجاد بستری یکنواخت و انتخابی (selective) می‌باشد. تولید و آماده‌سازی این کمپوست در سالن‎های مدرن و پیشرفته قارچ در خارج از سالن انجام می‌گیرد. فرایند ساخت و تولید کمپوست به سه مرحله یا فاز قبل از وارد کردن آنها در سالن پرورش و مورد استفاده قرار دادن آنها تقسیم می‌شود. در این فصل روشهای متداول برای آماده‌سازی و تولید کمپوست و نیز امکانات مدرن و پیشرفته مورد استفاده برای این کار توضیح داده خواهد شد.

تنوع سالن‌های مدرن و پیشرفته تولید و پرورش قارچ بسیار زیاد است و عمدتاً به دلیل روش‌های مختلف تهیه مواد، شرایط محیطی و روش‌های فروش در هر ناحیه تولید قارچ، مدل خاص به خود را دارد. به همین دلیل در این فصل روش‌های رایج و معمول تهیه کمپوست و نیز امکانات متعارف جهت انجام این کار ارائه خواهد شد.

اساسی‌ترین فاکتور که در تولید و پرورش قارچ باید مورد توجه قرار گیرد ایجاد شرایط بهداشتی است و این نکته از انتخاب و تهیه مواد خام و اولیه تا بسته‌بندی مواد و رسیدن آن به منزل مشتریان نیز باید مورد توجه قرار گیرد. هر چند که بیشترین عملیات بهداشتی در بخش پرورش و تولید قارچ صورت می‌گیرد اما در صورت وجود کوچکترین اشتباه در مرحله طراحی، ساخت و مدیریت یک مزرعه تولید و پرورش قارچ خسارت وارده بسیار زیاد و در مواردی غیر قابل جبران است.

جدا از عواملی که در هر شغل یا حرفه مهم هستند مانند دسترسی به مواد اولیه، کار کارگری و بازار فروش، در این حرفه رعایت اصول بهداشتی نیز بسیار اهمیت دارد. برای ایجاد چنین شرایطی باید فرض را بر این گذاشت که در هر مرحله که مواد مورد تیمار قرار می‌گیرند و به مرحله بعد می‌روند تلاش بر این باشد که مواد به مراحل قبلی برنگردند و در صورت وجود باد در منطقه باید شرایط را طوری طراحی و برنامه‌ریزی کرد که احتمال ورود اسپورهای بیماریزا از قسمتی به قسمت دیگر واحد پرورش نباشد و این امر در هنگام کمپوست‌سازی که معمولاً در بیرون از سالن پرورش انجام می‌شود اهمیت زیادی دارد زیرا باد در صورت ورود عوامل بیماریزا، قسمت عمده‌ای از کارهای بهداشتی بی نتیجه و بی‌حاصل خواهد شد.

هنگامی که درصدد تاسیس یک واحد جدید هستید باید فضای کافی را برای پیشرفت و گسترش سالن‌ها مد نظر داشته باشید زیرا هدف مدیران در بسیاری از واحدهای پرورش قارچ موفق پس از مدت کوتاهی افزایش مساحت سالن‌ها و گسترش سطح زیر کشت می‌باشد و به همین دلیل وجود فضای باز در اطراف سالن‌های پرورش این امکان را می‌دهد که بتوان سالن‌های دیگری را در نزدیکی سالن‌های اولیه بنا کرد و مساحت واحدها را افزایش داد. با توجه به نوع کمپوست مورد استفاده و نیز قارچ‌های مورد نظر برای تولید باید به انتخاب سازه مناسب، ماشین‌های مورد نیاز و نیز دستگاههای کنترل شرایط محیطی در داخل سالن توجه کرد بدین معنی که انتخاب اینگونه سازه‌ها، دستگاهها و امکانات باید با توجه به نوع کمپوست و نوع قارچ مورد پرورش انتخاب گردد. شرایط ذیل در واقع شرایط تعیین‌کننده برای انتخاب مواد خاص می‌باشد:

[restrict paid="true"]

         دماهای بالا با رطوبت شدید ترکیب شود

• تفاوت در تغییرات دمایی از یک سالن یا تونل تا سالن و تونل دیگر زیاد یا کم می‌باشد

• کمپوست و بهم فشردگی آن و کمپوست تا چه حد سبب ایجاد خرابی یا پوسیدگی می‌شود

• دفعات استفاده از آب به چه صورت است، آیا استفاده از آب بصورت گاهگاه و توسط سیستم‌های پرفشار است یا آب از طریق جریان یافتن در سطح سالن‌ها تامین می‌گردد.

• استفاده از مواد شیمیایی و دفعات استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده به چه صورت است

• آیا بخاراتی که سبب ایجاد آسیب و صدمه به سازه می‌شوند وجود دارند یا خیر

معمولاً سازندگان و پیمانکارانی که حتی در کار ساخت واحدهای پرورش قارچ دخالت ندارند نیز می‌توانند این عوامل را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای مناسبی ارائه دهند و نیازهای اصلی در ساخت و ایجاد واحدهای پرورش را گوشزد کنند. به همین دلیل توصیه بر این است که با افراد کارشناس و خبره که دارای تجربه کافی در این مورد می‌باشند مشورت شود. بررسی و بازدید از واحدهای پرورش قارچ موجود در منطقه می‌تواند تا حد زیادی به جلوگیری از انجام کارهای اشتباه که باعث از دست رفتن کل یا بخشی از سرمایه می‌شود کمک کند و این روش بسیار بهتر از اعتماد کردن به بروشورهای زیبا و جالبی است که توسط فروشندگان و سازندگان در اختیار خریداران و مشتریان قرار می‌گیرد.

تونل و سالن پرورش قارچ

تأسیسات فاز І

این نکته حدود ۳۰ سال پیش مشخص شده که استفاده از سیستم تهویه پر فشار در طی فاز І دارای چندین فایده است:

• پدیده تخمیر تحت کنترل بیشتر می‌باشد

• کل فرایند فاز І ثبات و یکنواختی بیشتری دارد

• فرایند در تمام قسمتهای موجود انجام می‌گیرد و در نتیجه سرعت اجرای آن بیشتر می‌گردد

• مواد خام کمتری مورد نیاز است

• تاثیر منفی شرایط آب و هوایی به حداقل میرسد

• تولید بو بوسیله ارگانیسم‌های غیر هوازی به حداقل میرسد و نکته دیگری که اهمیت زیادی دارد این است که بوهای آزاد شده و متصاعد شده از این مواد را می‌توان جمع‌آوری کرد که این امر از لحاظ ساختمانهای اطراف و عدم ایجاد بوی بد در منطقه بسیار مهم می‌باشد

این مزایا بویژه مواردی که دارای اثرات خوب زیست محیطی بوده و از آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌نماید اهمیت زیادی در ایجاد مزارع و واحدهای مدرن پرورش و تولید قارچ دارد.

در سیستم هوادهی اصل بر این است که سیستم تهویه بصورتی باشد که قسمت کف سالن نیز تهویه شود بطوری که هوا بتواند بطور کامل در این قسمت جریان داشته باشد.

بسته به این که فرآیند کمپوست‌سازی تا چه حد باید فاصله داشته باشد، انواع مختلفی از این سیستم‌ها ایجاد شده‌اند. امروزه کف‌ها، مخازن و تونل‌های هوادهی وجود دارند. علاوه بر این فرایند آماده‌سازی اولیه کمپوست را می‌توان به صورت کامل در محیط بیرون و یا داخل و یا قسمتی از آن را در بیرون و قسمتی را در داخل واحد انجام داد. تونل و سالن پرورش قارچ

کف سالن هوادهی از بتن ساخته می‌شود که یا شامل کف grid و یا کفspigot  دار است. سیستم تهویه‌کننده‌ای برای آن نصب می‌شود تا هوای مورد نیاز را فراهم کند.

نکته‌ای که باید با آن توجه کرد این است که در هنگام ساخت دیوارها، کف قابل تهویه را به قسمتهای کوچکتر تقسیم می‌کنند که این قسمت‌ها را به عنوان Bunkers می‌شناسند.

اولین مرحله‌ای که در آن نیاز به فعال نمودن سیستم تهویه می‌باشد زمانی است که فرایند کمپوست‌سازی در داخل این قسمتهای محصور شده (تونل) آغاز می‌گردد زیرا در داخل تونلها به دلیل بسته بودن چهار طرف جانبی امکان جریان یافتن هوا وجود ندارد. در این حالت نفوذ باران، برف و نور خورشید یا باد به این قسمتها به حداقل می‌رسد. تونل‌های جدید را از بتن درست می‌کنند و طول آنها، عرض و ارتفاع آنها با توجه به مقدار مورد نیاز کمپوست و مواد خام اولیه که در داخل آنها قرار می‌گیرند متفاوت است.

در هنگام تهیه و ریختن بتن بایستی به افزایش دمای کمپوست به ۸۴ درجه سانتیگراد توجه کرد و این کار سبب می‌شود که ساختار ایجاد شده محکم شده و احتمال ایجاد ترک و شکاف به حداقل برسد.

برگرفته از کتاب: اصول و مبانی پرورش قارچ های خوراکی

[/restrict]