تنظیم شرایط محیطی در گلخانه عوامل محیطی عبارتند از یک سری از عوامل خارجی و غیر ژنتیکی که رشد گیاه را به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهند. این عوامل در ۱) سرعت و شدت فعل و انفعالات حیاتی گیاه مانند فتوسنتز، تنفس و تعرق. ۲) مراحل مختلف رشد گیاه از مرحله کاشت و جوانه‌زنی بذر تا مرحله گلدهی، میوه‌دهی، رنگ‌اندازی و برداشت محصول. ۳) ساختار، شکل، رنگ، وزن، شادابی یا پژمردگی اندام‌ها. ۴) میزان جذب آب، عناصر و مواد غذایی توسط گیاه. ۵) سازگاری محصول و مقاومت گیاه نسبت به آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز و … مؤثر می‌باشند. در واقع عوامل محیطی، تعیینکننده موفقیت یا شکست در تولید یک محصول هستند. تنظیم شرایط محیطی در گلخانه
برای اینکه تمام گیاهان و از جمله گیاهان گلخانه‌ای رشد و نمو مطلوب داشته باشند و در نهایت بتوانند محصولی با کیفیت و کمیت بالاتر تولید کنند، باید شرایط محیطی مناسب برای آنها فراهم شود. نیازهای محیطی هر گیاه با گیاه دیگر متفاوت است و هدف کشاورز یا گلخانه‌دار انطباق شرایط محیطی موجود با شرایط محیطی مطلوب برای رشد هر گیاه می‌باشد.
[restrict paid="true"]
نقطه قابل توجه دیگر این است که بین عوامل محیطی باید یک هماهنگی متقابل وجود داشته باشد زیرا این عوامل رابطه مستقیم با یکدیگر دارند و اگر یکی از این عوامل به درستی تنظیم نشود، تنظیم عوامل دیگر نیز تأثیر مطلوب روی رشد و نمو گیاه ندارد.
تنظیم شرایط محیطی در گلخانه
۱-۲) فاکتورهای اساسی برای رشد و نمو گیاهان
سه عامل عمده در رشد و نمو گیاهان عبارتند از: فتوسنتز، تنفس و تعرق. با انجام درست این سه فرآیند حیاتی، گیاهان می‌توانند رشد مناسبی داشته باشند و به میوه‌دهی برسند.
فتوسنتز: یکی از اختلافات عمده بین گیاهان و حیوانات در کره زمین، توانایی گیاهان برای ساخت غذای خودشان می‌باشد. یک گیاه برای انجام فتوسنتز و تولید غذای مورد نیاز خود به انرژی حاصل از تابش آفتاب، دی‌اکسیدکربن موجود در هوا و آب موجود در خاک نیازمند است. اگر هر یک از این اجزاء دچار کمبود شود، فتوسنتز متوقف خواهد شد و در صورتی که هر یک از این عوامل برای مدت زیادی قطع شوند گیاه از بین خواهد رفت.
فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی‌اکسیدکربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می‌دهد سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد و متابولیسم آن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فتوسنتز در بافت‌های سبز گیاه (مخصوصاً برگ‌ها) که حاوی کلروفیل هستند انجام می‌شود.
تنفس: کربوهیدرات‌های ساخته شده در طول فرآیند فتوسنتز، تنها وقتی برای گیاه با ارزش هستند که به انرژی تبدیل شده باشند. این انرژی در فرآیند ساخت بافت‌های جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تنفس یک فرآیند شیمیایی است که طی آن قند و نشاسته تولید شده در فرآیند فتوسنتز، به انرژی تبدیل می‌شود. این فرآیند مشابه سوزاندن چوب یا زغال‌سنگ برای تولید حرارت یا انرژی می‌باشد.
اگر اکسیژن محدود شود یا در دسترس گیاه قرار نگیرد، تنفس یا متابولیسم غیرهوازی رخ خواهد داد. واضح است که تنفس عکس فرآیند فتوسنتز می‌باشد. بر خلاف فتوسنتز، فرآیند تنفس در طول شب نیز به خوبی روز صورت می‌گیرد. تنفس در کلیه مراحل زندگی و در همه سلول‌ها صورت می‌گیرد. آزاد شدن دی‌اکسیدکربن اندوخته شده و گرفتن اکسیژن همواره در سطح سلول اتفاق می‌افتد.
مقایسه‌ای بین فرآیندهای فتوسنتز و تنفس: فتوسنتز تولید غذا می‌نماید، انرژی را ذخیره می‌کند، در سلول‌هایی که حاوی کلروپلاست هستند رخ می‌دهد، اکسیژن آزاد می‌کند، آب مصرف می‌نماید، دی‌اکسیدکربن مصرف می‌نماید، در روشنایی صورت می‌پذیرد. در حالی که تنفس غذا را برای تولید انرژی گیاه به مصرف می‌رساند، انرژی آزاد می‌کند، در همه سلول‌ها صورت می‌گیرد، اکسیژن را مورد استفاده قرار می‌دهد، آب تولید می‌نماید، دی‌اکسیدکربن تولید می‌نماید، در تاریکی هم به خوبی صورت می‌پذیرد.
تعرق: تعرق فرآیندی ضروری است که حدود ۹۰% از آب وارد شده به گیاه از طریق ریشه‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهد و ۱۰% باقیمانده آب در واکنش‌های شیمیایی و در بافت‌های مختلف گیاه به مصرف می‌رسد.
تعرق فرآیندی فیزیکی است که در طی آن گیاه آب از دست می‌دهد. عمدتاً این کار از طریق روزنه برگ‌ها صورت می‌گیرد. فرآیند تعرق برای حمل مواد معدنی از خاک به گیاه، خنک نمودن گیاه در فرآیند تبخیر و نیز برای جابجایی قند و مواد شیمیایی گیاه کاملاً ضروری است.
مقدار آب از دست رفته گیاه به چندین فاکتور محیطی از جمله دما، رطوبت، وزش باد یا جابجایی هوا وابسته است. با افزایش دما و یا جابجایی هوا، رطوبت نسبی کاهش یافته و این باعث می‌شود که سلول‌های نگهبان در برگ‌ها، روزنه‌ها را باز کنند، به این ترتیب نرخ تعرق افزایش می‌یابد.
تنظیم شرایط محیطی در گلخانه
برای اینکه سه فرآیند فتوسنتز، تنفس و تعرق در گیاه به خوبی صورت گیرد و گیاه رشد مناسبی داشته باشد باید تمام فاکتورهای محیطی (نور، دما، رطوبت، و دی‌اکسیدکربن) در حد مطلوب بوده و در ضمن نیازهای غذایی گیاه تأمین شود.
منبع: کتاب راهنمای جامع و مصور کشت گلخانه ای خیار گوجه فرنگی فلفل و توت فرنگی
[/restrict]