مناطق آبیاری
مناطق آبیاری بصورت متداول سیستمهای آبیاری به بخشهایی که اصطلاحاً نواحی (Zones) نامیده میشوند تقسیم شده‌اند. نواحی در واقع بخشهایی از یک سیستم آبیاری هستند که دارای تعدادی آبپاش متصل به خطوط آبیاری مشترک بوده و یک دریچه آبیاری در قسمت ابتدای این خطوط قرار دارد و هر کدام از این لوله‌ها بوسیله یک تایمر (زمان سنج) کنترل میگردند.
ایجاد این مناطق آبیاری ابتدا بدین منظور بود که فشار آب در هر منطقه کافی باشد و در اثر جریان یافتن آب در همه مناطق افت فشار آب و کند شدن سرعت جریان آب ایجاد نگردد. با این روش می‌توان زمان آبیاری را نیز با توجه به نوع محصولات و گیاهان کاشته شده در هر منطقه تغییر داد.
در این شکل یک باغ را که دارای مناطق آبیاری مشخص می‌باشد دیده میشود که در آن گیاهان دارای نیاز آبی مشابه در کنار یکدیگر بوده و آبیاری آنها با دقت و سرعت بیشتری انجام خواهد گرفت.
در این روش با ورود آب به یک منطقه آبیاری، آب از طریق نازلها در اختیار گیاهان قرار گرفته و فشار لازم برای پمپ کردن آب از طریق نازلها نیز مناسب زیرا دیگر مناطق آبیاری به دلیل بسته بودن دریچه انتقال آب فاقد آب می‌باشند. در صورت عدم وجود چنین سیستمی آب به یکباره به تمامی لوله‌های مناطق مختلف آبیاری وارد شده و افت فشار آب ایجاد می‌گردد. در حالت اخیر نیاز به استفاده از پمپ جهت ایجاد فشار به منظور خروج آب از نازلها می باشد که این امر خود نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر و اتلاف انرژی خواهد شد.
در روش منطقه بندی آبیاری تایمر زمان مناسب را جهت بستن یک لوله و باز نمودن لوله دیگر را مشخص می‌کند و در نتیجه هر منطقه با توجه به گیاهان موجود در آن منطقه و نیاز آبی آنها سیراب می‌گردد. بعنوان مثال در روش سنّتی سه تا چهار قسمت و منطقه در فضای سبز ایجاد می‌شد بصورت فضای سبز محوطه جلو و عقب، منطقه چمن‌کاری و باغچه‌ها. در سیستم منطقه بندی جدید این واحد را می‌توان به ۱۰ منطقه آبیاری تقسیم نمود که هر منطقه نیز دارای نوع خاصی از گیاهان است. در صورت انجام این کار، می توان این مناطق کوچکتر را با توجه به نیاز آبی گیاهان بصورت دقیقتر و با مصرف میزان آب کمتر آبیاری نمود.
از دیدگاه کشت گیاه برای کاراتر شدن منطقه بندی گیاهان باید فضای سبز را از لحاظ کاشت گیاهان مختلف تقسیم بندی کرد بدین صورت که گیاهانی را که دارای نیاز آبی یکسان یا مشابه هستند در کنار هم یا نزدیک بهم کاشت تا آبیاری آنها بهتر صورت گرفته و نیازهای آبی آنها تأمین گردد. در صورت اعمال چنین روشی هم کار طراحی فضای سبز بهتر صورت می‌گیرد و هم نتیجه کار بسیار بهتر و گاهی شگفت‌آور خواهد بود.
اصول و مبانی منطقه بندی آبیاری
منطقه بندی آبیاری ابتدا در مناطق خشک و نیمه بیابانی مورد استفاده قرار گرفت و در آن مناطق گیاهان را به گروههای دارای نیاز آبی بالا، متوسط و پایین تقسیم کردند.
¾ گیاهان دارای نیاز آبی زیاد: این گیاهان مصرف آب بالایی دارند مانند چمن‌ها، گیاهان یکساله گلدار و سبزیجات
¾ گیاهان دارای نیاز آبی متوسط: گیاهان این گروه بیش از آبی که طبیعت در اختیار آنها قرار می‌دهد به آب نیاز دارند و معمولاً پس از کاشت و نیز هنگامی که به مدت طولانی بارندگی وجود نداشته باشد باید آبیاری شوند.
¾ گیاهان دارای نیاز آبی کم: این گیاهان حداقل نیاز آبی را داشته و در صورتی که آب در منطقه کم باشد بسیار مناسب می‌باشند. این گیاهان برای کاشت در مناطق شیبدار که آبیاری آنها مشکل است بسیار مناسبند.
منطقه بندی آبیاری منحصر به فضاهای سبز حاوی گیاهان مقاوم به خشکی نمی‌باشد. حتی فضاهای سبز واقع در مناطق پرباران را نیز می‌توان منطقه بندی کرد تا آبیاری آنها بصورت دقیقتر و بهتر صورت گیرد.
بدون منطقه بندی آبیاری، آبیاری دقیق گیاهان در فضای سبز بزرگ تقریباً غیر ممکن است. اما با لحاظ نمودن نیاز آبی و دیگر فاکتورها مانند میزان نیاز به نور خورشید، نوع خاک و وجود سبب در منطقه می‌توان سیستم آبیاری بسیار کارا و مناسبی انتخاب نمود. بعنوان مثال نیاز آبی چمن بسیار متفاوت از نیاز آبی گیاهان یکساله است یا اینکه نیاز آبی گیاهانی که در معرض تابش نور خورشید هستند بسیار متفاوت از نیاز همان گیاهان در هنگام قرار داشتن در سایه می‌باشد. با استفاده از سیستم اتوماتیک آبیاری می‌توان زمان شروع و خاتمه آبیاری در هر منطقه را مشخص نمود. برای این کار ابتدا باغچه یا فضای سبز خود را تا آنجا که میسر است به قسمتهای مختلف تقسیم نمایید. و برای هر قسمت میزان دقیق آب مورد نیاز را تعیین کنید. برای یادگیری راجع به میزان آب مورد نیاز گیاهان موجود در محوطه خود و نیز چگونگی تقسیم بندی کل محوطه به مناطق مختلف کمی زمان صرف نمایید تا بتوانید بطور دقیق این موارد را مشخص نموده و سپس آبیاری را بطور بسیار بهتر و مؤثرتر انجام دهید.
مناطق آبیاری