اسکلت گلخانه شامل بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشهای را نگه میدارد.
در ضمن باید توانایی تحمل فشار باد و وزن بوتهها و تجهیزات متصل شده به اسکلت را داشته باشد. اسکلت گلخانه باید محکم و در عین حال سبک بوده و تا حد امکان سایهاندازی کمتری داشته باشد. همچنین ارزان و بادوام باشد. مهمترین مواد مورد استفاده در ساخت اسکلت گلخانه، آهن گالوانیزه و آلومینیوم است که آهن گالوانیزه به خاطر محکمی و دوام و آلومینیوم به خاطر سبکی مناسب میباشد و هر دو نسبت به مواد دیگری نظیر چوب، جلوی نور را کمتر میگیرند.
در حال حاضر اسکلت گلخانه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیم میسازند. ولی یکی از عیبهای بزرگ اسکلتهای فلزی هادی بودن آنها میباشد بدین ترتیب که در زمستان هوای سرد بیرون را به داخل گلخانه انتقال میدهند. برای تونلهای پلاستیکی از اسکلت چوبی نیز میتوان استفاده کرد. اسکلت چوبی هم ارزانتر است و هم ساخت آن آسانتر است، ولی این اسکلتها زود میپوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیمتری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور خورشید به داخل گلخانه میگردد. شرکتهای مختلفی وجود دارند که اسکلتهای پیش ساختهای کوچک و بزرگ از جنس چوب یا آلومینیوم ارائه میدهند.
انواع گلخانه از نظر جنس و شکل اسکلت گلخانه
۱) گلخانه چوبی (سنّتی)
گلخانههای سنّتی که اکثراً دارای اسکلت چوبی هستند دارای پایههای چوبی به فاصله ۴-۳ متر از یکدیگر داخل ردیفها و به فاصله ۳ متر بین ردیفها میباشند. سقف گلخانه نیز تشکیل شده است از تیرکهای افقی که روی پایههای عمودی محکم میگردند سپس بین تیرکهای افقی را با چوبهای ضعیفتر تقسیمبندی میکنند. ارتفاع این گلخانهها معمولاً بین ۳-۲ متر میباشد که بسته به شکل سقف (مسطح یا شیبدار)، تا حدودی ارتفاع تغییر میکند. شکل ۴-۱ نمونههای از گلخانههای سنّتی (چوبی) را نشان میدهد.
[restrict paid="true"]
مزایای اسکلت گلخانههای چوبی: هزینههای اولیه احداث اسکلت چوبی نسبتاً کم بوده و امکان ساخت آن تقریباً در همه جا فراهم است. هزینه احداث این گلخانهها ۳۰-۲۵% هزینه احداث گلخانههای فلزی است.
معایب گلخانههای چوبی: مقاومت آنها در برابر باد کم است. زود میپوسند و نسبت به آهن و آلومینیوم از دوام کمتری برخوردار هستند. عمر مفید آنها کم (۴-۳ سال) و هزینه استهلاک سالیانه بالایی دارند (بیشتر از گلخانههای فلزی). با توجه به سقف مسطح و اسکلت ضعیف و نیز عملکرد ضعیف سیستم حرارتی، اگر در زمستان بیش از ۱۰ سانتیمتر برف ببارد هر لحظه امکان فرو ریختن اسکلت وجود دارد بنابراین بهتر است سقف را شیبدار (با شیب ۳۰-۲۵%) ساخته به طوری که استحکام کافی و شیب لازم برای جاری شدن آب را تأمین نماید ولی سقف بیش از اندازه بلند نباشد زیرا باعث کاهش استحکام گلخانه در مقابل باد و افزایش هزینه گرم کردن گلخانه میشود. تهویه در گلخانههای چوبی مشکل صورت میگیرد و در مواقع طوفانی اگر در مسیر باد دریچهها باز و در طرف مقابل بسته باشد امکان جابجایی گلخانه و فرو ریختن آن حتمی است از این رو بهتر است در سقف گلخانههای چوبی پنجرههای ساده جهت تهویه در نظر گرفته شود. با وجود ضعف سیستم حرارتی و ارتفاع کم گلخانه، بازده حرارتی نسبت به گلخانههای فلزی کمتر بوده، از اینرو هزینه مواد سوختی بیشتر شده و برداشت میوهها چند روزی به تأخیر میافتد. در ضمن به دلیل نامناسب بودن محیط داخلی برای رشد گیاه، معمولاً میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانههای فلزی (مدرن) بسیار کمتر است. معمولاً فضای گلخانههای سنتی کوچکتر است و نور کمتری را جذب میکند و در نتیجه باید فواصل بوتهها را بیشتر و ارتفاع هرس اولیه بوتهها را کاهش داد. به علت ارتفاع کم گلخانه (۳-۲ متر بسته به شکل سقف و مسطح و شیبدار بودن آن)، ارتفاع بوتهها را باید کمتر در نظر گرفت و بوتهها را حداکثر در نزدیکی سقف داربست نمود که این عامل ضمن کاهش محصول، به علت افزایش رطوبت، امکان شیوع بیماریهای قارچی را افزایش خواهد داد. بنابراین گلخانههای چوبی برای کشت محصولاتی نظیر خیار و گوجهفرنگی چندان مناسب نمیباشند.
در صورت استفاده از اسکلت چوبی، بهتر است به جای تیر چوبی نتراشیده که ناصاف و غیر یکنواخت است از تیرهای تراشیده چهارگوش (الوار) استفاده شود تا اسکلت گلخانه منظمتر، سبکتر و محکمتر شود و ایجاد دریچههای تهویه در دیوارها آسانتر انجام گیرد و نیز به علت نازک شدن چوبها، سایهاندازی اسکلت کمتر شده و نور بیشتری به داخل گلخانه وارد شود.
چوب، تحت تأثیر رطوبت و رشد و نمو حشرات و عوامل بیماریزا (قارچها) آلوده شده و به علت پوسیدگی، تخریب میشود. به علاوه چوب مورد حمله موریانهها قرار میگیرد. بنابراین برای استفاده طولانیتر باید چوب را محافظت کرد و با مواد شیمیایی مناسب آغشته نمود تا از فرسودگی آن جلوگیری شود. چوب را از طریق آغشته کردن به موادی مانند رزینهای طبیعی یا مصنوعی یا مواد شیمیایی چون کلرید روی، سولفات مس یا بوراکس محافظت مینمایند. از کاربرد مواد سمی باید اجتناب نمود زیرا روی رشد گیاه تأثیر منفی میگذارد. قبل از تیمار باید چوب خشک شده و سپس برای مدت زمان معینی که از چند ساعت تا چند روز تغییر میکند در داخل محلول شیمیایی قرار داده شود. یک روش مؤثر، تیمار خلاء است که در آن هوا از خلل و فرج چوب مکیده شده و در فشار طبیعی، ماده محافظ به صورت عمقیتر در چوب نفوذ کرده و باعث طولانیتر شدن عمر آن میشود. بهتر است اسکلتهای چوبی را با رنگ سفید یا رنگهای روشنی که نور را منعکس مینمایند رنگ آمیزی کرد تا بهرهگیری بیشتری از نور خورشید به عمل آید.
منبع: کتاب راهنمای جامع و مصور کشت گلخانه ای خیار گوجه فرنگی فلفل و توت فرنگی
[/restrict]