نعناع فلفلی (Peppermint) با نام علمی Mentha piperita

نعناع یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی بوده و عده‎ای معتقدند که بومی آسیای شرقی می‌باشد. این گیاه یک گیاه تک جنسی نمی‌باشد و از زمانهای بسیار قدیم به صورت یک گیاه هیبرید کشت می‌شده است و همین موضوع سبب شده است که مبدأ و منشاء این گیاه به درستی مشخص نمی‌باشد. کاربرد خواص نعناع فلفلی در تمامی کشورها و تمدنها بسیار مرسوم و متداول بوده است. در حال حاضر این گونه مطرح شده است که به احتمال زیاد هرکدام از گونه‌های نعناع می‌توانند والد این واریته جدید بنام نعناع فلفلی باشند. با توجه به تفکر هیبرید بودن این گونه می‌توان انتظار داشت که این گیاه با روش‌های غیرجنسی و ریزوم تکثیر پذیر باشد، اما باید دقت داشت که در صورت کشت غیر جنسی این گیاه به مدت طولانی بعضی از صفات آن تغییر می‌یابد بدین صورت که برگها حالت موج دار پیدا کرده، بو و مزه آن تغییر می‌یابد و شکل این واریته تا حدی شبیه شکل گیاه Curled mint با نام علمی Mentha crispa می‌گردد.

در حال حاضر این گیاه در بعضی از نواحی مرکزی و جنوب آلمان در قسمتهای وسیعی کشت می‌شود. این گیاه حتی در مزارع کوچک و باغهای خانگی نیز رشد می‌نماید. نعناع جهت رشد و نمو فقط به نیم تا یک متر مربع فضا نیاز دارد، ولی هنگامی که این گیاه در قسمتهای کوچک کاشته شود رشد آن به تاخیر افتاده و دیرتر آماده برداشت می‌گردد. این گیاه را باید هردو سال یک بار به صورت مجدد کاشت. برگهای تازه نعناع را می‌توان مانند روش گفته شده در مورد گلهای تازه چیده شده بابونه برای تهیه چای دارویی به کار برد. چای تهیه شده از برگهای تازه این گیاه نسبت به چای تهیه شده از برگهای خشک، طعم و بوی بسیار بیشتری دارد، رنگ محلول روشن‌تر بوده و خاصیت آن نیز بیشتر است. در صورت لزوم می‌توان این چای را با شکر شیرین‌تر نمود که یک انتخاب عالی برای مصرف به صورت چای عصرانه می‌باشد.

نعناع بسیار ارزانتر از بابونه است. کشت و تولید آن سازمان یافته و برنامه ریزی شده می‌باشد و محصولات با کیفیت این گیاه را می‌توان در تمامی سوپرمارکت‌ها پیدا کرد. برگهای نعناع استفاده دارویی دارند. این گیاه نیز مانند دیگر نعناعیان دارای برگهای متقابل، پهن و نوک تیز می‌باشد. بر روی قسمت زیر برگها هنگامی که در مقابل نور قرار گیرد می‌توان وجود غدد نیمه شفاف را که به صورت خالهای متعدد می‌باشد مشاهده نمود.

داروشناسی 

اجزاء اصلی و فعال گیاه نعناع شامل اسانس (حداقل ۲/۱%)، تانن‌ها (%۱۲- ۶) و مواد تلخ می‌باشد. روغن نعناع دارای ۱۰- ۵/۴ درصد استر منتیل استات، حداقل ۴۴% الکلهای آزاد مانند منتول و %۳۲- ۱۵ کتون مانند منتون می‌باشد. این گیاه دارای اثر ضد تشنجی بر روی ماهیچه‌های صاف معدی روده‌ای است و علاوه بر این اثر صفرابری، بادشکنی و ضد باکتریایی نیز دارد. خواص نعناع فلفلی گیاهی است که دارای تحمل بسیار زیادی می‌باشد بدین صورت که اثرات و عوارض سوء جانبی و نیز اثرات سوء بر اثر استفاده این گیاه گزارش نشده است.

موارد استفاده و خواص نعناع فلفلی

برگهای خشک و اسانس جداسازی شده از نعناع در داروسازی موارد استفاده زیادی دارند. نعناع یک ترکیب دارویی طبیعی است که عمدتاً برای درمان تشنج عملکردی شکم مصرف می‌گردد. چون این گیاه دارای اثرات ضد تشنجی، صفرابری، ضد نفخ و ضد باکتریایی می‌باشد به عنوان یک گیاه دارویی مؤثر مطرح است و می‌تواند به تنهایی و یا همراه با دیگر داروهای معدی- روده‌ای مورد استفاده قرار گیرد. باید گفت که چای نعناع در بیمارانی که دارای افزایش فعالیت آنزیم پپسین (که مسئول گوارش پروتئین‌ها و مواد پروتئینی می‌باشد) هستند باید با احتیاط باید مورد مصرف قرار گیرد، زیرا ممکن است که باعث تشدید این بیماری شود. این گیاه برای درمان تهوع، حالت استفراغ و یا دردهای تشنجی نیز مفید و مؤثر است. خواص نعناع فلفلی

اسانس‌های خالص نعناع نیز دارای اثر دارویی مشابه با اثر دارویی مذکور در این مورد برگ گیاه بوده و دارای اثر ضد تشنجی بر روی قسمت ابتدایی معده، روده و مجاری صفراوی می‌باشند. با استفاده از مقدار مناسب این اسانس‌‌ها می‌توان به اثرات درمانی مناسبی دست یافت. اسانس نعناع به صورت موضعی نیز می‌تواند برای درمان دردهای ماهیچه‌ای و عصبی ناشی از تشنج استفاده شود که این مطلب در بخش مربوطه مورد بحث قرار خواهد گرفت. تحریک پذیری روده بزرگ از دیگر علائمی است که برای درمان آن از این روغن استفاده می‌شود اما این مسئله به طور کامل در بخش دیگری بحث خواهد شد. خواص نعناع فلفلی

آماده سازی

برگ نعناع

نعناع عمدتاً به صورت چای مصرف می‌شود که چای فقط باید شامل برگ این گیاه و یا دارای مخلوطی از برگهای این گیاه و دیگر گیاهان باشد. دیگر فرمولاسیون‌های این گیاه که برای مصرف و بهبود بیماری‌های قسمت داخلی بدن مصرف می‌شوند عبارتند از تنتور و اسانس نعناع که عمده‎ترین این فرمولاسیون‌ها در ادامه توضیح داده خواهند شد.

چای برگ نعناع: یک فنجان آب داغ (و نه آب جوش) بر روی یک تا دو قاشق چای خوری از برگهای خرد شده ریخته شود. سپس سرفنجان را پوشانده و به مدت ۱۵-۱۰ دقیقه فرصت دهید تا دم بکشد و بعد از آن مخلوط صاف شود. محلول باید به صورت داغ و به آهستگی (جرعه جرعه) و ترجیحاً بعد یا بین وعده‌های غذایی مصرف شود.

تنتور نعناع: ۲۰- ۱۰ قطره از تنتور در داخل آب ریخته شده و عمدتاً هنگامی که دردهای حاد و شدید رخ می‌دهد مصرف گردد.

عرق نعناع: با استفاده از قاشق سوپخوری مصرف شود. عرق نعناع نسبت به چای نعناع ارزانتر است اما تأثیر آن کمتر از چای نعناع می‌باشد. خواص نعناع فلفلی

عصاره نعناع: بهتر است که عمدتاً به صورت چاشنی مصرف شود.