فرمول برای جانشین‎های شیمیایی کودها تعدادی از کودهای پایه مورد نیاز در برخی نقاط دنیا ممکن است در دسترس نباشند. در این صورت لازم است که سایر مواد شیمیایی که در دسترس هستند برای تامین نیاز به عناصر لازم جانشین شوند. محاسبات برای جانشین‎های این چنینی به صورت زیر است:

۱- هیدروکسید پتاسیم (KOH) و اسید فسفریک (H₃PO₄) را جانشین دی‎آمونیوم‎فسفات  (((NH₄)₂HPO₄ یا مونو فسفات پتاسیم (KH₂PO₄) برای تامین فسفر (P) و مقداری پتاسیم (K) کنید. فرمول برای جانشین‎های شیمیایی کودها

توجه کنید که KOH برای خنثی کردن اسید قوی H₃PO₄ باید استفاده شود. واکنش آن به این صورت خواهد بود:

[restrict paid="true"]

+ OH^–+3H⁺ PO₄^3-→K⁺+PO₄^3-+H₂O+2H⁺ H₃PO₄+KOH→ K⁺

وزن مولکولی اسید فسفریک H₃PO₄ = 99/97 گرم              

مورد نیاز: ۶۰ پی‎پی‎ام فسفر از H₃PO₄:

mg/l 8/189 = (از جدول ۲-۳) ۱۶۴/۳ Ï ۶۰

جرم مولکولی KOH = 108/56   

مورد نیاز:                                                                                                                                                                                        x8/189

 mg/l 7/108 = 99/97  ÷(۱۰۸/۵۶ Ï ۸/۱۸۹)  X =پس H₃PO₄ +KOH             →  

                                                                                               ۱۰۸/۵۶       ۹۹/۹۷

میزان پتاسیم (K) :     

mg/l 7/75 = 7/108 Ï ۶۹۶۹/۰ = ۷/۱۰۸ Ï (۱۰۸/۵۶ ÷ ۱/۳۹)

اما اسید فسفریک به صورت مایع است پس وزن لازم باید به حجم تبدیل شود. برای تبدیل این عدد به چگالی یا دانسیته (‎D‎) نیاز داریم. چگالی نسبت وزن به حجم است (D=W/K). چگالی اسید فسفریک ۸۳۴/۱ است.

برای بدست آوردن حجم:             

 V=W/D یا D=W/V

یعنی µl/l 5/103 = 834/1 ÷ ۸/۱۸۹ = حجم (V)

۲- اسید ‎نیتریک‎ (HNO₃) و کربنات کلسیم ‎‎(CaCO₃) را جانشین نیترات ‎کلسیم (Ca(NO₃)₄H₂O) برای تامین کلسیم (Ca) و نیتروژن (N) کنید. توجه داشته باشید که کربنات کلسیم (CaCO₃) برای خنثی‎کردن اسید قوی اسید نیتریک (HNO₃) باید استفاده شود. اسید نیتریک را به کربنات کلسیم تا زمانی که جامد نامحلول شود، اضافه کنید. می‎توان از اسید نیتریک رقیق استفاده کرد، تنها مدت زمانی بیشتری برای نامحلول کردن کربنات کلسیم می‎خواهد. فرمول برای جانشین‎های شیمیایی کودها

واکنش به صورت زیر است:

 CaCO₃+2HNO₃→Ca²⁺+NO₃^–+H⁺+CO₃^2-→Ca²⁺+NO₃^–+HCO₃^–                          

وزن مولکولی CaCO₃: 1/100 گرم می‎باشد.

مورد نیاز: ۱۵۰ پی‎پی‎ام کلسیم از کربنات کلسیم CaCO₃:

mg/l 6/374 = (08/40÷ ۱/۱۰۰) Ï ۱۵۰

وزن مولکولی دو تا HNO₃ مساوی ۰۱۶/۶۳ Ï۲ = ۰۲/۱۲۶ است. 

        X                                                                                               ۶/۳۷۴

mg/l 6/471 = 1/100 ÷ (۰۲/۱۲۶ Ï ۶/۳۷۴) = X پس  à       CaCO₃+2HNO₃

                                                                                    ۰۲/۱۲۶       ۱/۱۰۰

میزان N: mg/l 104 = ( 016/63 ÷ ۱۴) Ï ۶/۴۷۱

چون HNO₃ مایع است، پس باید به حجم تبدیل شود:  

D=1/5027

µl/l 8/313 = 5027/1 ÷ ۶/۴۷۱ = V=W/D  یا D=W/V  

معمولاً HNO₃ به طور۱۰۰ درصد خالص نیست پس میزان لازم باید با درصد ناخالص محاسبه گردد.

یعنی،  mg/l375 از CaCO₃ و  µl/l314 از HNO₃ برای تامین ۱۵۰ پی‎پی‎ام کلسیم و ۱۰۴ پی‎پی‎ام نیتروژن لازم است.

فرمول برای جانشین‎های شیمیایی کودها

منبع : کتاب کشت هیدروپونیک نوشته هوارد ام رش ترجمه ساسان جعفرنیا

[/restrict]