عناصر متحرک (علائم اولیه در برگ‎های مسن ظاهر می‎شود)

۱- نیتروژن

گوجه فرنگی

خیار

گیاه دوکی شکل می‎شود

برگ‎های پائینی سبز مایل به زرد می‎شود

در کمبود شدید، رنگ تمام گیاه سبز پریده می‎شود

رگبرگ های اصلی بنفش (ارغوانی) می‎شود

میوه کوچک می‎ماند

رشد متوقف می‎شود

برگ های پائینی سبز مایل به زرد می‎شود

در کمبود شدید، رنگ تمام گیاه سبز پریده می‎شود

رشد برگ‎های جوان متوقف می‎شود

میوه کوتاه، ضخیم، سبز روشن و خاردار می‎شود

درمان:

۱- اسپری روی برگ‎ها با محلول ۲۵/۰ تا ۵/۰ درصد اوره

۲- افزودن نیترات کلسیم یا نیترات پتاسیم به محلول غذایی

[restrict paid="true"]

۲- فسفر

گوجه فرنگی

خیار

رشد اندام هوایی محدود می‎شود

ساقه باریک می‎شود

در کمبود شدید، برگ‎ها کوچک مانده و به سمت پائین می‎پیچند

لبه‎های بالای برگ سبز مایل به آبی می‎شود

زیر برگ‎ها و رگبرگ‎ها بنفش (ارغوانی) می‎شود

برگ‎های مسن‎تر زرد شده و نقاط پراکنده خشک و بنفش دیده می‏شود

برگ ها پیش از رسیدن کامل می‎ریزند

توقف رشد

در کمبود شدید، برگ‎های جوان کوچک مانده، سفت و سبز تیره می‎شود

برگ های مسن و کوتیلدونی دارای نقاط آبکی بزرگ هم در رگبرگ‎ها و هم در نواحی بین رگبرگی می‎شود

برگ‎ها کم رنگ شده و نقاط به رنگ قهوه‎ای درآمده و خشک می‎شوند، سطح برگ چروکیده می‎شود (به جز دمبرگ)

درمان:

۱- افزودن مونو پتاسیم فسفات به محلول غذایی

۳- پتاسیم (عناصر غذایی در خیار و گوجه فرنگی)

گوجه فرنگی

خیار

سوختگی برگچه‎ها در برگ‎های مسن‎تر، پیچیدگی لبه برگ، کلروز بین رگبرگی، ظهور نقاط خشک کوچک

کلروز بین رگبرگی در برگ‎های میانی گیاه با نقاط کوچک مرده

رشد گیاه محدود شده و برگ‎ها کوچک باقی می‎مانند

در مراحل بعدی کلروز و نکروز به طور وسیع در برگها ظاهر می‎شود، برگچه‎ها می‎میرند

روی میوه‎ها لکه‎های سبز و نارس پدیدار می‎شود

لبه برگ‎های مسن‎تر به صورت سبز مایل به زرد شده و در ادامه قهوه‎ای و خشک می‎شوند

رشد گیاه متوقف و فاصله میانگره‎ها کوتاه شده و در مراحل بعدی در برگ‎های کوچک، کلروز در لبه‎ها و بین ‎رگبرگ‎ها ظاهر شده که به سمت وسط برگ توسعه می‎یابد. لبه‎های برگ خشک شده، بروز نکروز شدید و رگبرگ‎های اصلی سبز می‎مانند.

درمان:

۱- اسپری روی برگ‎ها با محلول ۲ درصد سولفات پتاسیم

۲- افزودن سولفات پتاسیم و یا کلرید پتاسیم (در صورت عدم وجود کلرید سدیم در آب) به محلول غذایی

۴- منیزیم

گوجه فرنگی

خیار

کلروز لبه‎ها در برگ‎های مسن‎تر، کلروز بین رگبرگی در مراحل بعدی، نقاط نکروز در نواحی سبز کمرنگ

رگبرگ‎های کوچک سبز نمی‎باشند

در کمبود شدید، برگ‎های مسن‎تر می‎میرند، تمام گیاه زرد می‎شوند، تولید میوه کاهش می‎یابد

کلروز بین رگبرگی در برگ‎های مسن‎تر که از لبه‎های برگ شروع می‎شود و به نقاط نکروزه منتهی می‎شود

رگبرگ‎های کوچک سبز نمی‎باشند

در کمبود شدید، علائم از برگ‎های مسن‎تر به جوان‏تر سرایت می‏کند، تمام گیاه زرد می‎شود، برگ‎های مسن چروکیده شده و می‎میرند

درمان‏:

۱- اسپری برگی با حجم زیاد و با غلظت ۲ درصد یا با حجم کم با غلظت ۱۰ درصد سولفات منیزیم

۲- افزودن سولفات منیزیم به محلول غذایی

۵- روی (عناصر غذایی در خیار و گوجه فرنگی)

گوجه فرنگی

خیار

برگ‎های مسن و انتهایی کوچک‎تر از حالت عادی است

کلروز اندک، نقاط قهوه ای و خشکیده زیاد است (به خصوص در دمبرگچه‎‎ها و رو و بین رگبرگ برگچه‎ها)،

دمبرگ به سمت پائین می‎پیچد و برگ‎ها کاملاً جمع می‎شوند. در کمبود شدید، نکروز سریعاً ظاهر می‎شود، تمام برگها پژمرده می‎شوند

در برگ‎های مسن منقوط شدن بین رگبرگی، علائم از برگ‎های مسن به برگ‎های جوان توسعه می‎یابد، نکروز مشاهده نمی‎شود

رشد میانگره‎ها در بالای گیاه متوقف می‎شود، و فاصله برگ‎ها در قسمت فوقانی گیاه کم شده و بوته به صورت انبوه به نظر می‎رسد

درمان:

۱- اسپری برگ ها با محلول ۱/۰ تا ۵/۰ درصد سولفات مس.

۲- افزودن سولفات مس به محلول غذایی.

عناصر ثابت (علائم اولیه در برگ‎های جوان ظاهر می‎شود)

۱- کلسیم

گوجه فرنگی

خیار

لبه‌ها در برگ‎های بالایی زرد می‎شوند، سطح زیر برگ و به خصوص لبه‎ها به رنگ بنفش‎مایل به قهوه‎ای شده، برگچه‎ها ریز باقی‎می‎مانند‎و ‎دفرمه‎می‎شوند،‎لبه برگ‎ها به سمت بالا می‎پیچند.

در مراحل پیشرفته‎تر، نوک و لبه برگ‎ها پژمرده شده دمبرگ پیچیده شده و خشک می‎شود

نقاط رشد از بین می روند

برگ‎های مسن دچار نقاط کلروز و نکروز می‎شود

میوه دچار پوسیدگی گلگاه میوه (پوسیدگی شبیه چرمی شدن گلگاه میوه) می‎شود

نقاط‎سفید‎در‎برگ‎های‎بالایی‎و‎نزدیک‎لبه‎و‎بین‎رگبرگ‎ها ظاهر می‎شود

کلروز بین رگبرگی از لبه‎ به سمت داخل نفوذ می‎کند

برگ‎های جوان‎ و ناحیه رشد گیاه، کوچک می‎مانند، در لبه‎های برگ بریدگی‎های عمیق ایجاد می‎شود

پیچیدگی‎برگ‎به‎سمت‎بالا‎رخ‎می‎دهد،‎نقاط‎رشد‎می‎میرند

رشد‎گیاه متوقف می‎شود، فاصله میانگره‎ها به خصوص در نزدیک نوک گیاه کوتاه می‎ماند

جوانه‌ها از بین رفته و گیاه از نوک خشک می‌شود

برگ های مسن‎تر به سمت پائین خم می‎شود

درمان:

۱- اسپری برگ‎ها در مواد حاد با محلول ۷۵/۰ تا ۱ درصد نیترات کلسیم. همچنین می توان از محلول ۴/۰ درصد کلرید کلسیم استفاده کرد.

۲- افزودن نیترات کلسیم به محلول غذایی یا کلرید کلسیم چنانچه نمی‎خواهیم مقدار نیتروژن افزایش یابد. اما دقت کنید که کلرید سدیم در محلول غذایی اندک باشد.

۲- گوگرد (عناصر غذایی در خیار و گوجه فرنگی)

گوجه‎فرنگی

خیار

برگ‎های بالایی سفت و به سمت پائین خم شده، و در‎ نهایت‎نقاط‎نکروزه‏پدیدار‎می‎شوند، ‎برگها‎ زرد‎ می‎شوند، ساقه، رگبرگ‎ها، دمبرگ‎ها، بنفش می‎شوند. نوک و لبه برگ‎های مسن و برگچه‎ها نکروزه شده و نقاط بنفش کوچکی در بین رگبرگ‎ها ظاهر می‎شود.

برگ‎های بالایی کوچک باقی مانده و به سمت پائین خم می‎شوند، به رنگ سبز کمرنگ تا زرد شده و لبه برگ‎ها به حالت دندانه‎ای در می‎آید.

رشد گیاه محدود می شود

برگ‎های مسن اندکی زرد می‎شوند

درمان:

۱- افزودن هر گونه سولفاتی به محلول غذایی. سولفات پتاسیم برای گیاه از سایر نمک‎ها مطمئن‎تر است. زیرا گیاهان به مقادیر بالای پتاسیم نیاز دارند.

نکته: کمبود گوگرد به ندرت ظاهر می‎شود، زیرا در محلول غذایی از موادی مانند پتاسیم، منیزیم و سایر نمک‎های سولفاته استفاده می‎شود. 

۳- آهن

گوجه فرنگی

خیار

لبه برگ‎های انتهایی شروع به کلروز کرده و به تمام برگ سرایت می‎کند، ریزترین رگبرگ‎ها در ابتدا سبز می‎مانند، شبکه‎ای از رگبرگ‎های سبز روی بافت زرد برگ ایجاد می‎شود، در نهایت برگ کاملاً زرد کمرنگ می‎شود، نکروزی مشاهده نمی‎شود

در مراحل پیشرفته، علائم از برگ‎های انتهایی شروع و به سمت برگ‎های مسن‎تر سرایت می‎کند

رشد متوقف و برگها کوچکتر از حالت عادی می‏‎شود

گل‎ها ریزش می‎کند

در برگ‎های جوان، طرحی از رگبرگ‎های سبز با زردی بین رگبرگی در بافت مشاهده می‎شود، سپس کلروز به رگبرگ‎ها سرایت می‎کند و و تمام برگ به رنگ زرد مایل به لیمویی در می‎آید. در لبه برگ‎ها ممکن است نکروز به میزان اندک مشاهده شود

در مراحل پیشرفته، خمیدگی قسمت بالای بوته به سمت پائین مشاهده می‎شود

رشد‎متوقف و نوک شاخه انتهایی دوکی شده و میوه‎ها به رنگ زرد مایل به لیمویی می‌شود

درمان‏:

۱- اسپری برگ ها با محلول ۰۲/۰ تا ۰۵/۰ درصد از کلات آهن (FeEDTA) هر ۳ تا ۴ روز

۲- افزودن کلات آهن به محلول غذایی

۴- بُر (عناصر غذایی در خیار و گوجه فرنگی)

گوجه فرنگی

خیار

رشد تاج گیاه و نقاط مریستمی محدود شده و منجر به پژمردگی و خشکی نقاط رشد می‎شود

برگ‎های بالایی کلروز بین رگبرگی داشته و برگچه‎ها منقوط می‎شوند و کوچک می‎مانند و به سمت پائین خم و دفرمه می‎شوند، کوچکترین برگچه‎ها قهوه‎ای شده و می‎میرند

برگهای میانی به رنگ نارنجی مایل به زرد درآمده، رگبرگ‎ها بنفش یا زرد می‎شود

برگهای مسن‎تر به رنگ سبز مایل به زرد می‎شود

نقاط رشد در شاخه‎های جدید جانبی می‎میرند

برگچه‎ها خیلی سست و شکننده می‎شوند

نقاط رشد در نوک گیاه و برگ‎های خیلی جوان خم شده و می‎میرند

شاخسارهای انتهایی پژمرده شده و می‎میرند

لبه برگ‎های مسن به صورت فنجانی رو به بالا و سفت می‎شوند، منقوط شدن بین رگبرگ‌ها پدیدار می‎شود

 رشد نوک شاخسارها متوقف می‎شود و منتهی به محدود شدن رشد می‎شود

درمان‏:

۱- اسپری برگ ها به محض مشاهده عوارض با محلول ۱/۰تا ۲۵/۰ درصد بوراکس.

۲- افزودن بوراکس به محلول غذایی.

۵- مس

گوجه فرنگی

خیار

لبه برگ‎های میانی و جوان‎تر گیاه به صورت لوله‎ای درآمده، کلروز یا نکروز مشاهده نمی‎شود، رنگ برگ سبز مایل به آبی است، برگ‎های انتهایی کوچک و سفت شده و می‎پیچد

دمبرگ‎ها به سمت پائین خم می‎شوند

رشد ساقه متوقف می‎شود

در مراحل پیشرفته، نقاط نکروز روی رگبرگهای وسط و اصلی ظاهر می‎شود

برگ‎های جوان کوچک باقی می‎مانند

رشد گیاه محدود می‎شود، فاصله میان گره‎ها کوتاه شده و بوته به صورت پر پشت به نظر می‎رسد

در برگ‎های مسن‎تر کلروز بین رگبرگی به صورت غیر واضح پدیدار می‎شود

در مراحل پیشرفته، رنگ برگ‎ها سبز کدر تا برنزی شده، نکروز شده، تمام برگ پژمرده شده و کلروز از برگ‎های مسن به برگ‎های جوان سرایت می‏کند

درمان‏:

۱- اسپری برگ‎ها با محلول ۱/۰تا ۲۵/۰ درصد سولفات مس که ۵/۰ درصد سنگ گچ هیدارته به آن اضافه شده.

۲- افزودن سولفات مس به محلول غذایی.

۶- منگنز

گوجه فرنگی

خیار

برگ‎های میانی و مسن‎تر و پس از آنها، برگهای جوان‎تر رنگ ‎پریده‎ می‎شوند، ‎رگبرگ‎ها سبز ‎و نواحی بین‎رگبرگی زرد می‎شوند، نقاط نکروزه در نواحی رنگ پریده ظاهر شده، کلروز آن شدت کمتری در مقایسه با کمبود آهن دارد و بر خلاف آن منحصر به برگ‎های جوان نمی‎باشد

در برگ‎های جوان انتهایی نقاط زرد بین رگبرگها ایجاد و در ابتدا رگبرگ‎های جوان سبز باقی می‎مانند و الگوی مشبک از نواحی سبز در زمینه زرد می‎شود

در مراحل پیشرفته، تمامی رگبرگ‎ها بجز رگبرگ‎های اصلی زرد شده و نقاط نکروزه شبیه آفتاب سوختگی بین رگبرگ‎ها ظاهر می‎شود

رشد شاخه‎های جدید متوقف شده و برگ‎های جدید کوچک باقی می‎مانند

برگ های مسن‎تر، کدرتر شده و زودتر می‎میرند

درمان‏:

۱- اسپری برگ با حجم زیاد محلول و با غلظت ۱/۰ درصد یا با حجم کم محلول با غلظت ۱ درصد سولفات منگنز

۲- افزودن سولفات منگنز به محلول غذایی

۷- مولیبدن

گوجه فرنگی

خیار

برگچه‎ها در تمامی برگها به شکل منقوط بین رگبرگی و به رنگ زرد مایل به سبز کم رنگ در می‎آید، لبه ها رو به بالا و به شکل ناودان می‎شود، کوچکترین رگبرگ‎ها سبز باقی نمی‎مانند، نکروز در نواحی زرد در لبه‎ برگچه‎های بالایی و در نهایت در تمامی برگ‎های مرکب ظاهر می‎شود و چروکیده می‎شود

در مراحل پیشرفته، علائم از برگهای مسن به برگهای جوان سرایت می‎کند اما برگ‎های لپه‎ای برای مدت طولانی سبز باقی می‎مانند

برگ‎های مسن‎تر به خصوص بین رگبرگ‏ها رنگ پریده می‎شوند، و در نهایت برگ، سبز کمرنگ و سپس زرد شده و می‎میرد

در مراحل پیشرفته، علائم از برگهای مسن به برگهای جوان‎تر سرایت می‎کند و جوان‎ترین برگ‎ها سبز باقی می مانند

رشد گیاه طبیعی است اما گل‎ها کوچک هستند

درمان‏:

۱- اسپری برگ‎ها با محلول ۰۷/۰ تا ۱/۰ درصد مولیبدات آمونیوم یا سدیم.

۲- افزودن مولیبدات آمونیوم یا سدیم به محلول غذایی.