سالن پرورش قارچ در گذشته، پرورشدهندگان قارچ خوراکی، باتوجه به مساعد بودن عوامل اقلیمی به ویژه دما و رطوبت، اقدام به تولید این محصول در محیطهای باز و به روش کاملاً طبیعی میکردند. البته امروزه نیز بسیاری از تولیدکنندگان خرده پا و یا روستایی در بعضی از نقاط جهان از این روش برای پرورش گونههایی نظیر قارچ چینی، استروفا و شیتاکه استفاده میکنند.
امروزه برای تولید قارچ دکمهای، تنها از روش مصنوعی یا گلخانهای که در آن عوامل محیطی تحت کنترل است مانند سالن پرورش قارچ، استفاده میشود. در آغاز، پیشگامان تولید این نوع قارچ در فرانسه، اقدام به پرورش آن در معادن سنگ آهک دره لوار[۱] در نزدیکی پاریس میکردند که این اماکن به لحاظ برخورداری از دما و طوبت ثابت، مکانی بسیار مناسب جهت کشت قارچ به شمار میرود. در اوایل قرن نوزدهم، آن زمان که پرورش خانگی قارچ در حال شکلگیری بود، کنترل دو عامل محیطی اصلی شامل رطوبت و دما بیشتر مدنظر محققان در سالن پرورش قارچ قرار داشت.
مطالبی که در ادامه ارائه میگردد، میتواند اطلاعات مفیدی را جهت طراحی و تجهیز سالن پرورش قارچ، اتاق و یا به طور کلی محیط پرورش قارچ در اختیار تولیدکنندگان عزیز، قرار دهد.
ساختار
ساختار اصلی سالن پرورش قارچ از چوب یا بلوکه بتونی با کف سیمانی تشکیل میگردد. برای خروج آب اضافی از کف اتاق، آبراهههایی باید در کف آن تعبیه کرد. در صورتی که جنس کف اتاق از چوب باشد، باید سطح آن را با پلاستیک ضخیم پوشاند. دیوارهای درونی، سقف و کلیه سطوح چوبی روباز را باید با رنگ اپوکسی، استخری و یا حتی روغنی براق معمولی پوشاند. توصیه میشود، رنگ سطوح داخلی را روشن (سفید براق) انتخاب نمایید تا علاوه بر تشدید روشنایی محیط داخلی، کوچکترین ذرات آلودگی کپک را نیز بتوان دید.
[restrict paid="true"]
در اتاق کشت، مهمترین عامل، حفظ دمای ثابت است. لذا، عایقبندی دیوارها و سقف از اهمیت بالایی برخوردار میباشند. بهتر است درجه مقاومت دیوارها (R) را ۱۱ یا ۱۹ و سقف را ۳۰ درنظر گرفت تا از هدر رفتن انرژی جلوگیری کرده و مانع نفوذ رطوبت شود. در این میان میتوان از ورقههای فایبرگلاس یا استیروفوم به ضخامت ۵/۲-۸ سانتیمتر استفاده کرد و با توجه به رطوبت بالای اتاق پرورش و به منظور جلوگیری از تعریق بخار بر سطح این صفحات، از لایه پلاستیک به ضخامت ۲-۴ میلیمتر بین دیوار و لایه عایق مذکور استفاده کرد.
سالن پرورش قارچ باید کاملاً مسدود و بدون کوچکترین روزنهای باشد تا هیچ گونه آفت یا اسپور یا عامل بیماریزایی نتواند وارد آن شود و از طرف دیگر کنترل شرایط محیطی درون اتاق (دما، رطوبت و تهویه) آسانتر گردد. لذا ضمن ساخت، طراحی و بررسی نهایی اتاق، هر گونه ترک، شکاف یا روزنهای را به دقت ببندید.
بسیاری از مردم میتوانند اتاقکهای زیرزمین یا منزل خود را با تغییراتی به اتاق مناسب پرورش قارچ تبدیل کنند. این افراد برای حفاظت دیوارهای منازل خود از آسیب رطوبت میتوانند از پوششهای پلاستیکی بر روی دیوارها و سقف و بستن کلیه منافذ و درزها استفاده کنند. چنانچه دیوار این گونه اتاقها مستقیماً با هوای آزاد در تماس باشند به منظور جلوگیری از تعریق بین دیوار و پلاستیک بواسطه نوسانات دمایی بالا، محفظههای پلاستیکی با فاصله زیاد نسبت به دیوارهای اتاق، درون اتاق درست مینمایند، که در این صورت دیگر نیازی به ایزوله کردن اینگونه محفظهها نیست. دالانها، زیرزمینها و گاراژها را میتوان به این ترتیب به راحتی به محیطی سازگار با پرورش قارچهایی مانند صدفی و شیتاکه تبدیل کرد.
جدیدترین نوع ساختارهای پرورش قارچ نوعی گلخانه پلاستیکی ایزوله است که در ساخت آنها، از لولههای فلزی گالوانیزه مخصوص استفاده میشود. نحوه ساخت این گلخانهها به این ترتیب است، ابتدا بعد از انتخاب مکانی مناسب و هموار، لولههای گالوانیزه ۴-۵/۴ را به صورت نیم دایره خم داده و طرفین آن را مستقیماً داخل زمین یا درون دیوارههای جانبی به ارتفاع یک متری از سطح زمین مهار مینمایند. سپس برای ایزوله کردن بیشتر دیوارههای جانبی، صفحات استیروفوم (پلیاستیرین) ضخیم به ضخامت ۵/۲-۸ سانتیمتر را به طور عمودی و به عمق ۳۰-۶۰ سانتی متر داخل زمین (طرف خارج دیوارهها) کرده تا از سرد شدن کف سالن جلوگیری کند. فاصله لولهها از همدیگر حدوداً ۲ متر بوده عرض دهانه ۴-۸ متر، درب آن یک لنگه (۵/۱ متر) یا دو لنگه و یا کشویی (۲متر) میباشد. ارتفاع مناسب، ۳ متر و طول آن بسته به عرض دهانه تا ۱۰۰ متر نیز میرسد.
پوشش این گلخانهها چند لایه است، به این ترتیب که ابتدا، اسکلت لولهها را با سیمهای مفتولی نازک به فاصله نیم متری از هم بافته، روی آن پلاستیک ضخیم (حدود mm 6-5) کشیده (پوشش داخلی)، سپس روی آن را با سیم مفتول ۵/۲، شبکهبندی کرده تا ضمن استحکام اسکلت، بتوان روی آن، یک لایه ایزوله فایبرگلاس (mm 15-5/7) یا چوب پنبه (mm 10-5) قرار داد. بالاخره روی لایه عایق را ابتدا یک سیمکشی سبک کرده تا مبادا بر اثر باد، این پوشش به هم خورد و در آخر روی آن را یک پلاستیک سیاه رنگ میکشیم که در صورت لزوم میتوان روی پلاستیک را پوششی آلومینیومی نیز کشید تا درمقابل اشعه آفتاب مقاوم گردد. (شکل۶۵)
برای آن دسته از افرادی که فضای کافی در اختیار ندارند، کشت در فضای کوچک پیشنهاد میشود، به این ترتیب که میتوان در فضاهای بسیار کوچک نظیر آکواریوم یا یخدانهای استیروفومی اقدام به کشت و پرورش این محصول کرد. به علت حجم اندک بستر کاشت در این گونه محیطها، تهویه هوا هم به حداقل خواهد رسید که معمولاً با ۱-۲ مرتبه باز کردن درب آنها، این امر تأمین میشود. از طرف دیگر با یک پوشش
نیمه تراوا روی آنها میتوان رطوبت آن را حفظ و گرمای مورد نیاز را از هوای اتاق سالن پرورش قارچ دریافت کند. این روش مناسبترین راه برای افرادی است که وقت یا منابع مالی، انسانی کافی جهت احداث محیطهای بزرگتر که مستلزم مراقبت و کنترل دقیقتری میباشد را ندارند.
۲ . loire ، از کوههای مرکزی فرانسه سرچشمه گرفته و به اقیانوس اطلس در غرب این کشور ریخته و از رودهای مهم آن بشمار می رود – مترجمین.
منبع: کتاب راهنمای جامع و مصور پرورش قارچ های خوراکی چاپ نهم
[/restrict]